Đèn vàng bật lên.
Hai chiếc xe phía trước phóng nhanh trước khi đèn đỏ xuất hiện. Trên lối đi dành cho khách bộ hành, hình người màu xanh sáng lên. Người đứng đợi bắt đầu băng qua đường, giẫm lên các vạch sơn trắng trên mặt nhựa đen trông chẳng giống con ngựa vằn chút nào dù người ta vẫn gọi nó như vậy. Người lái xe nôn nóng đặt một chân lên bộ ly hợp, để xe họ sẵn sàng, tiến tới, thụt lùi, như bầy ngựa bồn chồn cảm thấy ngọn roi sắp quật xuống. Khách bộ hành vừa qua đường xong nhưng dấu hiệu cho phép xe chạy sẽ bị hoãn vài giây, một số kẻ cho rằng sự trì hoãn này, tuy hiển nhiên rất không đáng kể, chỉ cần nhân cho hàng ngàn ngọn đèn lưu thông hiện có trong thành phố và nhân cho ba màu đèn lần lượt thay đổi cũng tạo ra một trong các nguyên nhân trầm trọng nhất của nạn kẹt xe, hay “ách tắc cổ chai”, nếu dùng chữ thời sự hơn.
Rốt cuộc đèn xanh cũng bật lên, xe cộ mau chóng tiến qua, nhưng rõ ràng không phải tất cả đều vượt khỏi lằn mức nhanh như nhau. Chiếc xe ở đầu dòng xe giữa đã ngừng, chắc phải có trục trặc máy móc thế nào, cái chân ga lỏng, cần số hóc, giàn nhún có vấn đề, kẹt thắng, mạch điện hỏng, trừ phi hắn chỉ hết xăng, chuyện như vậy đâu phải mới xảy ra lần đầu. Nhóm bộ hành kế tiếp tập trung ở lối qua đường thấy gã tài xế trên chiếc xe đứng yên đang vẫy tay sau kính chắn gió, trong lúc đó đoàn xe phía sau điên cuồng bấm còi. Một số tài xế đã ra khỏi xe họ, sẵn sàng đầy chiếc xe mắc kẹt tới chỗ không làm cản lối lưu thông, họ giận dữ đập vào kính xe đóng kín, người đàn ông bên trong quay đầu về phía họ, thoạt tiên về một bên rồi bên kia, rõ ràng ông đang la hét, xem cử động của miệng ông thì hình như ông đang lặp lại mấy chữ, không phải một chữ mà là hai, hóa ra đúng như thế khi có người rốt cuộc xoay xở mở được cánh cửa, Tôi mù.
Ai mà tin nổi. Chỉ liếc sơ qua, mắt người đàn ông hình như tốt, tròng đen nom rạng rỡ, sáng sủa, màng mắt trắng đặc như bằng sứ. Đỗi mắt mở lớn, làn da nhăn trên mặt, hàng lông mày bỗng nhíu lại, tất cả chứng tỏ ông đang khổ sở đến quẫn trí, ai cũng có thể thấy vậy. Trong chớp mắt, cái vừa trông thấy vụt biến mất phía sau nắm tay siết chặt của người đàn ông, như thế ông vẫn cố giữ trong tâm trí hình ảnh bắt được cuối cùng là bóng đèn tròn đỏ ở cột đèn lưu thông. Tôi mù, tôi mù, ông tuyệt vọng nhắc lại khi họ giúp ông ra khỏi xe, và mấy giọt lệ dâng lên làm cặp mắt mà ông nói rằng mù càng sáng hơn. Một bà nói, Chuyện này hay xảy ra, rồi sẽ hết, ông sẽ thấy lại, đôi khi là vì thần kinh. Đèn đã đổi lần nữa, một số khách qua đường tò mò vây quanh nhóm người, và các tài xế tít phía sau chả biết chuyện gì, đã phản đối điều mà họ nghĩ là một vụ tai nạn bình thường, một cái đèn pha bị vỡ, một tấm cản bị xước, chẳng có gì biện minh được cho sự rối loạn này, Gọi cảnh sát, họ hét lên rồi đẩy chiếc xe cũ hỏng đó tránh lối. Người đàn ông mù van nài, Làm ơn có ai đưa tôi về nhà. Người đàn bà lúc nãy cho rằng đây là một ca thần kinh bây giờ đưa ý kiến nên gọi xe cứu thương để chở người đàn ông tội nghiệp tới bệnh viện, nhưng người đàn ông mù từ chối, không cần lắm, ông chỉ muốn có ai đi cùng ông tới lối vào tòa cao ốc ông đang sống. Gần đây thôi, các ông bà giúp tôi thế là nhất. Còn chiếc xe thì sao, có người hỏi. Một giọng khác trả lời, Chìa khóa nằm trong ổ, lái chiếc xe lên lề đường. Không cần, một giọng thứ ba xen vào, tôi sẽ lo cho chiếc xe và đưa ông này về nhà. Có tiếng thì thầm tán đồng. Người đàn ông mù cảm thấy có ai nắm cánh tay mình, Đi, đi với tôi, cũng giọng nói đó bảo ông. Họ dìu ông vào ghế hành khách phía trước, rồi cài dây an toàn. Tôi không thấy, tôi không thấy, ông vừa lẩm bẩm vừa khóc. Ông sống ở đâu, người đàn ông kia hỏi ông. Các khuôn mặt háo hức theo dõi qua kính xe, thèm khát một vài thông tin. Người đàn ông mù đưa tay lên mắt ra hiệu, Chẳng thấy gì, như thể tôi bị vướng trong sương mù hay ngã vào biển sữa. Nhưng mù đâu có như vậy, anh chàng kia nói, họ nói mù thì tối đen. Ồ, tôi thấy mọi thứ đều trắng, Cái bà nhỏ nhắn đó có thể đúng, có thể là vấn đề thần kinh, thần kinh ghê gớm lắm, Chẳng cần nói tôi cũng biết, thảm họa, ừ, thảm họa, Xin ông cho tôi biết ông sống ở đâu, cùng lúc đó máy xe nổ. Ấp úng, như thể thiếu thị lực đã làm suy yếu trí nhớ, người đàn ông mù cho địa chỉ, rồi ông nói, Tôi cảm ơn ông không hết lời, và người kia đáp, Ôi dào, đừng bận tâm, hôm nay là ông, ngày mai sẽ đến lượt tôi, mình chả bao giờ biết cái gì sắp xảy ra, Ông nói đúng, lúc tôi rời nhà sáng nay có ai nghĩ được một việc ghê gớm như thế này lại xảy ra. Ông ngạc nhiên khi họ vẫn đứng yên, Tại sao mình không di chuyển, ông hỏi, Đèn còn đỏ, người kia đáp. Từ nay ông sẽ không còn biết khi nào đèn đỏ.
Như người đàn ông mù đã nói, nhà ông gần đó. Nhưng lề đường chật cứng xe cộ, họ không tìm được chỗ đậu nên phải kiếm một chỗ trên các phố ngang. Ở đó vỉa hè hẹp, cửa bên phía hành khách cách tường khoảng hơn một gang tay, vì thế để tránh khó nhọc phải chen từ ghế này sang ghế kia vướng víu cái thắng tay và bánh lái, người đàn ông mù phải xuống trước khi đậu xe.
Bị bỏ rơi giữa đường, cảm thấy mặt đất chao đảo dưới chân, ông cố dằn nỗi hốt hoảng đang dâng lên trong lòng. Ông lo lắng khoa tay trước mặt, như thể đang bơi trong nơi ông đã tả là biển sữa, miệng ông đã há ra để kêu cứu nhưng vào phút chót ông cảm thấy bàn tay người kia nhẹ nhàng chạm vào cánh tay ông, Bình tĩnh, tôi đây. Họ đi rất chậm, sợ ngã, người đàn ông mù lết chân, nhưng vì thế ông vấp trên vỉa hè mấp mô, Cứ kiên nhẫn, mình gần tới rồi, người kia thì thầm, rồi đi một quãng ngắn nữa anh ta hỏi, Có ai ở nhà để chăm sóc ông không, người đàn ông mù đáp, Tôi không biết, vợ tôi chắc đi làm chưa về, hôm nay tôi tình cờ về sớm để rồi bị như thế này. Ông sẽ thấy, không nghiêm trọng lắm đâu, tôi chưa hề nghe nói ai bỗng dưng bị mù, Vậy mà cứ nghĩ coi tôi cứ hay khoác lác là tôi thậm chí chẳng cần đến kính, Ôi dào, để xem. Họ đã đến lối vào tòa nhà, hai bà hàng xóm tò mò nhìn cảnh ông láng giềng của họ được dắt tay vào, nhưng hoặc là chả ai nghĩ tới chuyện hỏi, Mắt ông bị gì à, câu hỏi chưa bao giờ nảy ra trong đầu họ, hoặc là ông không thể trả lời, Vâng, biển sữa. Sau khi vào trong tòa nhà, người đàn ông mù nói, Cảm ơn Tất nhiều, tôi rất tiếc đã làm phiền đến ông, bây giờ tôi có thể tự xoay xở được, Chả cần phải xin lỗi, tôi sẽ lên với ông, để ông ở đây tôi không yên tâm. Họ vào thang máy hẹp hơi khó khăn, Ông sống ở tầng mấy, Tầng ba, ông không thể tưởng tượng tôi biết ơn ông thế nào, Đừng cảm ơn tôi, hôm nay là ông, Vâng, ông nói đúng, ngày mai có thể là ông. Thang máy dừng lại, họ bước ra ngoài cầu thang, Ông có muốn tôi giúp mở cửa không, Cảm ơn, tôi nghĩ tôi có thể tự làm được. Ông lấy trong túi ra một chùm chìa khóa, sờ từng cái dọc theo cạnh răng cưa, rồi nói, Hẳn là chiếc này, rồi dùng đầu ngón tay trái sờ soạng tìm lỗ khóa, ông cố mở cửa. Không phải chìa này, Để tôi xem, tôi sẽ giúp ông. Cánh cửa mở ra sau lần thử thứ ba. Khi ấy người đàn ông mù gọi vào nhà, Em có nhà không, chẳng ai trả lời, và ông nhận xét, Đúng như tôi nói, bà ấy vẫn chưa về. Đưa tay ra, ông dò đường dọc theo hành lang, rồi thận trọng trở lại, quay đầu về hướng ông đoán là anh chàng kia ở đó, Tôi thật cảm ơn ông, ông nói, Tôi chả làm gì mấy, người làm phúc nói, chả cần cảm ơn tôi, rồi thêm, Ông có muốn tôi giúp ông ngồi xuống rồi ở lại cho có bạn đến khi vợ ông về không. Sự sốt sắng này bỗng làm người đàn ông mù ngờ vực, tất nhiên ông sẽ không mời một kẻ hoàn toàn xa lạ vào nhà, xét cho cùng, hắn rất có thể âm mưu đúng vào lúc này tìm cách trấn áp, trói chặt và nhét giẻ vào miệng người đàn ông mù đáng thương vô phương tự vệ, rồi cuỗm lấy tất cả các món có giá trị. Không cần, xin đừng bận tâm, ông nói, tôi tự lo được, và lúc ông bắt đầu từ từ khép cửa, ông lặp lại, Không cần, không cần.
Nghe tiếng thang máy đi xuống ông thở ra nhẹ nhõm. Bằng một cử chỉ máy móc, quên đi tình trạng của mình, ông kéo nắp che lỗ nhìn nhỏ ở cửa rồi ngó ra ngoài. Phía bên kia như có một bức tường trắng. Ông có thể cảm thấy vành sắt chạm vào lông mày, lông mi ông quét lên thấu kính nhỏ tí, nhưng ông không thấy gì, sắc trắng che phủ mọi thứ. Ông biết ông đang ở nhà mình, ông nhận ra mùi vị, bầu không khí, sự im ắng, ông có thể nhận ra các món bàn ghế và vật dụng bằng cách chỉ sờ chúng, lướt nhẹ ngón tay lên chúng, nhưng cùng lúc đó tất cả những vật này như đã tan biến vào một loại chiều kích lạ kỳ, không phương hướng hay điểm quy chiếu, không hướng bắc hay hướng nam, trên hay dưới. Như hầu hết mọi người, thuở nhỏ ông hay chơi giả mù, và sau khi nhắm mắt năm phút, ông đi đến kết luận rằng mù chắc chắn là một tai họa khủng khiếp, có thể vẫn tương đối chịu nổi nếu nạn nhân kém may mắn còn giữ được đủ ký ức, không chỉ về màu sắc, mà cả về hình thể và mặt phẳng, bề mặt và hình dáng, tất nhiên giả sử người đó không mù từ lúc sinh ra. Thậm chí ông đã nghĩ rằng bóng đen trong đó người mù sống chẳng khác gì hơn là chỉ thiếu ánh sáng, rằng cái mà chúng ta gọi là mù lòa chỉ là cái che phủ diện mạo của con người và đồ vật, chứ chúng vẫn nguyên vẹn phía sau tấm mạng đen của họ. Bây giờ, trái lại, ông đang bị lao vào sắc trắng thật chói chang, thật tuyệt đối, đến nỗi nó nuốt chửng hơn là chỉ hấp thụ không những màu sắc, mà cả đồ vật và con người, do đó khiến mọi thứ vô hình gấp bội.
Khi ông đi về hướng phòng khách, mặc dù cẩn thận tiến tới, lướt một bàn tay dò dẫm dọc theo tường và không lường trước bất cứ trở ngại nào, ông làm đổ một chiếc lọ hoa xuống sàn vỡ toang. Ông đã quên chiếc lọ ấy, hay có lẽ vợ ông đã đặt nó ở đó lúc đi làm với ý định sau đó sẽ tìm một chỗ thích hợp hơn. Ông cúi xuống đánh giá thiệt hại. Nước đã lan khắp sàn bóng. Ông cố nhặt hoa, không nghĩ tới thủy tinh vỡ, một mảnh sắc dài đâm vào ngón tay ông, cái đau khiến giọt nước mắt trẻ con tấm tức trào lên mắt, mù lòa với sắc trắng giữa căn nhà mình, căn nhà đang tối dần khi chiều xuống, vẫn nắm chặt bó hoa và cảm thấy máu đang chảy, ông vặn người lấy khăn tay trong túi và cố quấn nó quanh ngón tay. Rồi dò dẫm, loạng choạng, vòng quanh bàn ghế, thận trọng đưa chân để khỏi vấp thảm, ông đến chiếc ghế dài nơi ông và vợ xem truyền hình. Ông ngồi xuống, đặt hoa lên đùi, rồi cực kỳ cẩn thận tháo khăn tay. Máu dinh dính làm ông lo ngại, ông nghĩ chắc vì ông không thấy, máu đã biến thành chất sền sệt không màu, thành một thứ khá xa lạ, dù thuộc về ông, nhưng giống như mối đe dọa tự gây ra cho mình.
Rất chậm, nhẹ nhàng thăm dò bằng tay kia, ông cố tìm mảnh kính sắc như lưỡi dao găm nhỏ tí, rồi kẹp móng ngón cái và ngón trỏ lại, ông xoay sở rút nó ra. Ông quấn lại khăn tay quanh ngón bị thương, lần này thật chặt để máu ngưng cháy, rồi mệt mỏi và kiệt sức, ông ngửa người trên ghế dài. Một phút sau, vì thói buông thả quen thuộc của cơ thể chọn bỏ cuộc trong những lúc thống khổ và tuyệt vọng, khi toàn bộ hệ thần kinh nếu được luận lý hướng dẫn lẽ ra sẽ cảnh giác và căng thẳng, một thứ mệt mỏi lan khắp người ông, một loại thờ thẫn hơn là mệt thật sự, nhưng cũng nặng nề không kém. Ông lập tức mơ rằng ông đang giả vờ mù, ông mơ rằng ông mãi mãi nhắm và mở mắt, rồi như thể ông trở về sau một chuyến đi, mỗi lần chớp mắt ông lại thấy mọi hình dáng và màu sắc trên thế gian mà ông đã biết đang đợi ông, vững vàng và bất biến. Dù được trấn an như thế, ông mơ hồ nhận thấy sự bất ổn day dứt, có lẽ nó là một giấc mơ dối trá, một giấc mơ ông sẽ phải thoát ra không sớm thì muộn, mà không biết đúng lúc ấy hiện thực nào đang đợi ông. Khi đó, nếu chữ hiện thực nói lên được sự mệt mỏi chỉ kéo dài vài giây và đã ở trạng thái chuẩn bị hồi tỉnh, ông nghiêm nghị cho rằng cứ ở trong tình trạng bất quyết này là dại, có nên thức dậy chăng, không nên thức dậy chăng, có nên thức dậy chăng, không nên thức dậy chăng, khi ta chả còn gì để lựa chọn thì sẽ luôn luôn tới lúc phải liều, Ta làm gì đây với bó hoa trên đùi và nhắm mắt như thể sợ mở ra. Anh làm gì đó, đang ngủ với hoa trên đùi anh à, vợ ông hỏi.
Bà không đợi câu trả lời. Cáu kỉnh, bà lập tức gom các mảnh vỡ và lau khô sàn, lẩm bẩm suốt với vẻ bực dọc chẳng thèm che giấu, Lẽ ra anh nên tự dọn đống rác này, thay vì ngồi xuống ngủ như chả để ý gì cả. Ông không nói, bảo vệ cặp mắt đằng sau mí mắt nhắm chặt, và bỗng bối rối vì một ý nghĩ, Nếu mình mở mắt rồi thấy thì sao, ông tự hỏi, bám lấy hy vọng khắc khoải. Người đàn bà lại gần, nhận thấy chiếc khăn tay vấy máu, vẻ phật ý của bà lập tức biến mất, Tội nghiệp, làm sao mà xảy ra thế này, bà thương xót vừa hỏi vừa mở dải băng tạm. Khi ấy, với tất cả sức lực của mình, ông muốn thấy người vợ đang quỳ nơi chân ông, ngay tại đó, ông biết bà ở đó, rồi đoan chắc rằng ông sẽ không thấy bà, ông mở mắt, À, rốt cuộc thì anh đã thức dậy, ông đãng trí của tôi ơi, bà vừa nói vừa mim cười. Một thoáng im lặng, rồi ông nói, Anh mù, anh không thấy. Người đàn bà mất kiên nhẫn, Đừng đùa vớ vẩn nữa, có những chuyện mình không được đùa gở, Anh cũng mong là trò đùa, sự thực là anh mù thật, anh chả thấy gì cả, Làm ơn đừng làm em sợ, nhìn em này, đây, em ở đây, đèn sáng, Anh biết em ở đó, anh có thể nghe em, sờ em, anh có thể đoán là em đã bật đèn, nhưng anh mù. Bà bắt đầu khóc, bấu chặt lấy ông, Không đúng, bảo cho em là không đúng đi. Bó hoa rơi xuống sàn, lên chiếc khăn tay vấy máu, máu lại bắt đầu nhỏ giọt trên ngón tay bị đứt, và như muốn nói câu khác, ông lẩm bẩm, Anh chẳng lo chuyện gở, anh thấy mọi thứ trắng, rồi ông mỉm cười buồn bã. Người đàn bà ngồi xuống bên cạnh ông, ôm chặt ông, dịu dàng hôn ông lên trán, lên mặt, nhẹ nhàng lên mắt, Anh sẽ thấy việc này rồi sẽ qua khỏi, anh không đau ốm, chẳng ai bỗng dưng mù, Có lẽ, Kể cho em nghe chuyện xảy ra thế nào, anh cảm thấy gì, khi nào, ở đâu, không, khoan đã, đợi đã, điều đầu tiên mình phải làm là hỏi ý kiến một bác sĩ chuyên khoa mắt, anh có nghĩ ra được ai không, Anh sợ là không, cả hai đứa mình đều không đeo kính, Hay để em đưa anh tới bệnh viện, Chưa chắc có khu cấp cứu cho mắt bị lòa, Anh nói phải, tốt hơn mình nên đi thẳng đến bác sĩ, em sẽ tra cuốn danh bạ điện thoại rồi tìm một bác sĩ đang hành nghề gần nhà. Bà vừa đứng lên, vừa hỏi ông, Anh có thấy khác gì không, Không, ông đáp, Chú ý này, em sẽ tắt đèn rồi anh nói cho em biết, nào, Chẳng có gì khác, Anh nói thế là làm sao, Chẳng có gì khác, anh chỉ thấy cùng một màu trắng, như thể không có ban đêm.
Ông có thể nghe vợ lật nhanh các trang của cuốn danh bạ điện thoại, vừa sụt sịt để khỏi khóc, vừa thở dài, rồi cuối cùng nói, Đây rồi, hy vọng ông ấy có thể tiếp mình. Bà quay số, hỏi có phải là phòng khám bệnh, bác sĩ có đó không, bà có thể nói chuyện với bác sĩ chăng, Không, không, bác sĩ không biết tôi, vấn đề cực kỳ khẩn cấp, vâng, xin làm ơn, tôi hiểu, vậy thì tôi sẽ giải thích tình hình cho cô, nhưng tôi xin cô chuyến lại điều tôi phải nói với bác sĩ, chồng tôi bỗng dưng bị mù, vâng, vâng, hoàn toàn bất ngờ, không, không, anh ấy không phải là bệnh nhân của bác sĩ, chồng tôi không đeo kính, chưa bao giờ đeo, vâng, thị lực anh ấy rất tốt, giống như tôi, tôi cũng nhìn rất rõ, ồ, rất cảm ơn, tôi sẽ đợi, tôi sẽ đợi, vâng, thưa bác sĩ, hoàn toàn bất ngờ, anh ấy bảo anh ấy thấy mọi thứ trắng, tôi không biết chuyện gì, tôi không kịp hỏi anh ấy, tôi vừa mới về nhà thì thấy anh ấy trong tình trạng này, bác sĩ có muốn tôi hỏi anh ấy không, ồ, tôi rất biết ơn bác sĩ, chúng tôi sẽ tới ngay, ngay lập tức. Người đàn ông mù đứng lên, Khoan đã, vợ ông nói, để em băng ngón tay này lại trước đã, bà đi khỏi một lát, trở lại với chai peroxide, chai iodine, bông gòn, một hộp băng. Trong lúc băng vết thương, bà hỏi ông, Anh để xe ở đâu, rồi bỗng chất vấn ông, Nhưng trong tình trạng của anh thì anh không thể lái xe, hay anh đã về tới nhà rồi mới xảy ra, Không, xảy ra trên đường lúc anh ngừng ở đèn đỏ, một ông nào đó đưa anh về nhà, chiếc xe để ở đường bên cạnh, Được, mình đi xuống, đợi ở cửa trong lúc em đi tìm xe, anh để chìa khóa ở đâu, Anh không biết, ông ta chưa trả lại cho anh, Ông ta là ai, Người đàn ông đưa anh về nhà, một người đàn ông, Chắc ông ta để đâu đó, em sẽ tìm một vòng, Tìm vô ích, ông ta không vào nhà, Nhưng chìa khóa phải ở đâu đó, Chắc ông ta quên, vô ý giữ nó, Đến là khổ, Dùng chìa khóa của em, rồi mình sẽ tính sau, ừ phải, mình đi, nắm tay em. Người đàn ông mù nói, Nếu phải sống như thế này thì anh thà chết, Anh làm ơn đừng nói vớ vẩn, thế này đã đủ khổ rồi, Anh bị mù chứ đâu phải em, em không thể tưởng tượng nổi như thế nào, Bác sĩ sẽ tìm ra cách chữa, anh sẽ thấy, Anh sẽ thấy.
Họ rời nhà.
Bên dưới, trong tiền sảnh, vợ ông bật đèn rồi thì thào vào tai ông, Đợi em ở đây, nếu hàng xóm đến thì cứ nói chuyện tự nhiên với họ, nói anh đang đợi em, chẳng ai nhìn anh mà ngờ là anh không thấy, vả lại mình chả phải kể hết chuyện mình cho thiên hạ, ừ, nhưng đừng đi lâu. Vợ ông chạy vội đi. Láng giềng không ai ra vào. Người đàn ông mù theo kinh nghiệm biết cầu thang chỉ sáng đèn khi ông nghe tiếng công tắc tự động, do đó ông cứ ấn nút mỗi khi im lặng. Đèn, ngọn đèn này, đã biến thành tiếng động đối với ông. Ông không hiểu tại sao vợ ông đi mãi chưa về, con đường gần bên, khoảng tám mươi hay một trăm thước, Nếu mình trễ lâu hơn nữa, bác sĩ sẽ về mất, ông tự nhủ. Ông vô tình làm một cử chỉ máy móc, đưa cổ tay trái lên và cúi mắt nhìn đồng hồ trên tay. Ông mím môi như chợt đau, rồi cảm thấy hết sức an ủi rằng hiện không có láng giềng nào quanh đó, vì ngay lúc ấy nếu ai nói với ông, ông sẽ bật khóc. Một chiếc xe ngừng trên đường, Rốt cuộc, ông nghĩ, nhưng rồi nhận ra không phải tiếng máy xe ông, Đây là máy dầu cặn, chắc là tắc xi, ông vừa nói vừa ấn nút đèn một lần nữa. Vợ ông trở về, bối rối và bực tức, cái thằng làm phúc của anh, cái đứa tử tế đó, nó lấy xe mình rồi, Đâu thể được, có thể em chưa tìm kỹ, Chắc chắn là em tìm kỹ, mắt em không kém, những chữ cuối này vô tình bật ra, Anh bảo em là xe ở đường bên cạnh, bà tự chữa lời, chẳng thấy nó ở đó, trừ phi họ để nó trên đường nào khác, Không, không, anh chắc chắn ở đường này, Ô, thế thì nó biến mất rồi, Còn chùm chìa khóa thì sao, Hắn lợi dụng anh bối rối và lo lắng rồi ăn cắp của mình, Vậy mà anh không muốn hắn vào nhà vì sợ hắn có thể ăn cắp món gì, nếu hắn ngồi lại với anh cho tới khi em về thì hắn đã không ăn cắp xe của mình được, Mình đi, tắc xi đang đợi, em thề với anh là em chịu tổn thọ một năm để thấy thằng đểu cáng này cũng bị mù xem sao. Đừng nói to thế, Và thấy thiên hạ lột sạch mọi thứ của hắn, Hắn có thể quay lại, À, thế anh nghĩ ngày mai hắn sẽ gõ cửa rồi nói hắn đã đãng trí lấy cái xe, rồi hắn xin lỗi và hỏi anh có cảm thấy đỡ hơn không à.
Họ im lặng tới khi đến phòng mạch bác sĩ. Bà cố không nghĩ về chiếc xe bị mất cắp, trìu mến bóp tay chồng, trong khi ông cúi thấp đầu để tài xế không thấy mắt ông qua kính chiếu hậu, ông cứ tự hỏi làm sao một thảm kịch khủng khiếp như thế có thể xảy ra cho ông, Tại sao lại là mình. Ông có thể nghe tiếng ồn trên đường phố, tiếng huyên náo lạ kỳ mỗi khi chiếc tắc xi ngừng lại, việc này thường xảy ra lúc chúng ta còn ngủ và tiếng động bên ngoài len lỏi qua tấm mạng vô thức mà chúng ta đang quẫn trong đó như tấm vải trắng trải giường. Như trong tấm vải trắng trải giường. Ông lắc đầu thở dài, vợ ông dịu dàng vuốt má ông, đó là cách bà nói, Bình tĩnh, em đây, và ông dựa đầu lên vai bà, bất chấp gã tài xế nghĩ gì, Nếu anh ở vào hoàn cảnh của tôi và hết lái xe được nữa, ông nghĩ một cách trẻ con, rồi quên sự ngớ ngẩn của nhận xét đó, ông tự khen mình rằng giữa nỗi tuyệt vọng ông vẫn có thể suy nghĩ hợp lý. Khi ra khỏi tắc xi, được vợ kín đáo giúp, ông dường như bình tĩnh, nhưng khi vào phòng mạch nơi ông sắp biết số phận mình, ông hỏi vợ bằng giọng thì thào run rẩy, Anh sẽ ra sao khi ra khỏi chỗ này, rồi ông lắc đầu như thể đã từ bỏ mọi hy vọng.
Vợ ông báo cho cô thư ký tiếp khách, Tôi là người gọi điện nửa giờ trước hộ chồng tôi, cô thư ký đưa họ vào một buồng nhỏ nơi các bệnh nhân khác đang đợi. Có một ông già đeo miếng vải đen che một mắt, một đứa bé có vẻ mắt lác đi theo một phụ nữ chắc là mẹ, một cô gái đeo kính đen, hai người khác không có đặc điểm nổi bật rõ ràng nào, nhưng không ai mù, người mù không đi khám bác sĩ nhãn khoa.
Người đàn bà dẫn chồng tới một ghế trống, rồi bà đứng bên cạnh chồng vì các ghế khác đã có người ngồi, Mình phải đợi, bà thì thầm vào tai ông. Ông biết tại sao, ông đã nghe tiếng nói của những người trong phòng đợi, bây giờ ông lại có lo lắng khác dồn dập, nghĩ rằng đợi bác sĩ khám càng lâu, bệnh mù của ông càng nặng đến mức không thể chữa. Ông nôn nóng trên ghế, bồn chồn, ông định giãi bày lo lắng của mình với vợ, nhưng ngay khi ấy cánh cửa mở ra và cô thư ký nói, Mời hai ông bà đi lối này, rồi quay sang các bệnh nhân khác, Lệnh của bác sĩ, ông này là trường hợp khẩn cấp. Mẹ của đứa bé mắt lác phản đối rằng đến lượt của bà là lượt của bà, bà là người đầu tiên và đã đợi hơn một giờ. Các bệnh nhân khác thấp giọng ủng hộ bà, nhưng không ai, kể cả bà ta, nghĩ là nên tiếp tục than phiền, nhỡ bác sĩ khó chịu và trả đũa sự xấc láo của họ bằng cách bắt họ đợi lâu hơn nữa như đã xảy ra. Ông già đeo băng che một mắt hào hiệp nói, Để cái ông tội nghiệp ấy khám trước, ông ấy ở vào tình trạng tệ hơn mình nhiều. Người đàn ông mù không nghe ông ta, họ đã vào phòng khám của bác sĩ, và người vợ nói, Cảm ơn lòng tốt của bác sĩ, sự thể là chồng tôi, nói thế xong bà ngừng, vì bà thật không biết chuyện gì đã xảy ra, bà chỉ biết chồng bà mù và xe của họ bị mất cắp. Bác sĩ nói, Xin mời ngồi, và tự ông đến giúp bệnh nhân ngồi xuống ghế, rồi chạm vào tay bệnh nhân, ông nói trực tiếp với người bệnh, Nào, bây giờ kể cho tôi nghe làm sao. Người đàn ông mù giải thích rằng ông đang ngồi trong xe mình, đợi hết đèn đỏ, khi ấy bỗng nhiên ông không thấy gì nữa, vài người chạy đến giúp ông, một bà cụ, đoán theo giọng của bà ta, nói có thể là một ca thần kinh, rồi một anh đi cùng ông về nhà vì ông không thể xoay xở một mình, Tôi thấy mọi thứ màu trắng, thưa bác sĩ. Ông không nói gì về chiếc xe bị mất cắp.
Bác sĩ hỏi ông, Trước kia ông có bao giờ bị thế này chưa, hay chuyện gì tương tự như vậy, Không, bác sĩ, thậm chí tôi chả phải đeo kính. Thế ông bảo bỗng dưng nó xảy đến à, Vâng, bác sĩ, Như bóng đèn tắt, Như bóng đèn cháy sáng thì đúng hơn, Mấy ngày vừa qua ông cảm thấy thị lực có gì khác không, Không, bác sĩ, Có hoặc đã bao giờ trong gia đình ông có trường hợp mù nào không, Trong số họ hàng tôi biết hay đã nghe nói thì không có ai, Ông có bị bệnh tiểu đường không, Không, bác sĩ, Bệnh giang mai, Không, bác sĩ. Chứng cao huyết áp động mạch hay tế bào não, Tôi không chắc về tế bào não, nhưng các chứng kia không có, ở sở chúng tôi có khám sức khỏe đều đặn. Hôm nay hay hôm qua ông có bị đánh mạnh vào đầu không, Không, bác sĩ, Ông bao nhiêu tuổi, Ba mươi tám, Tốt, hãy khám mắt xem sao. Người đàn ông mù mở to mắt, như để cho việc khám được dễ dàng, nhưng bác sĩ nắm cánh tay ông rồi dắt ông ra phía sau máy nội soi mà bất cứ ai có óc tưởng tượng đều có thể xem như một phiên bản mới của phòng xưng tội, mắt thay vì lời, và người nghe xưng tội nhìn trực tiếp vào linh hồn của kẻ có tội, Đặt cằm ông ở đây, bác sĩ bảo ông, cứ mở mắt, và đừng cử động. Người đàn bà tiến lại gần chồng, đặt tay lên vai ông và nói, Sẽ tìm ra, anh sẽ thấy. Bác sĩ nâng lên rồi hạ xuống hệ thống ống kính bên phía mình, nhẹ xoay các nút điều chỉnh, rồi bắt đầu khám. Ông thấy không có gì trong giác mạc, không có gì trong màng mắt, không có gì trong tròng đen, không có gì trong võng mạc, không có gì trong thủy tinh thể của mắt, không có gì trong chấm vàng giữa võng mạc, không có gì trong thần kinh thị giác, không chỗ nào có vấn đề gì. Ông đẩy dụng cụ sang một bên, dụi mắt, rồi tiến hành khám lại từ đầu, không nói lời nào, và khi khám xong, mặt ông có vẻ bối rối, Tôi không tìm thấy thương tích nào, mắt ông hoàn toàn tốt. Người đàn bà chắp hai tay với vẻ sung sướng và thốt lên, Em đã chẳng nói với anh rồi sao, em chẳng nói với anh rồi sao, việc này giải quyết được.
Không để ý đến bà, người đàn ông mù hỏi, Tôi có thể lấy cằm ra được chưa, bác sĩ, Được rồi, ồ, tôi xin lỗi, Nếu mắt tôi hoàn toàn tốt như ông nói thì tại sao tôi mù, Ngay lúc này tôi không biết, chúng ta sẽ phải làm các xét nghiệm chỉ tiết hơn, làm các bản phân tích, biểu đổ sinh thái, điện não đồ, Ông nghĩ có liên hệ tới não không, Có thể, nhưng tôi ngờ lắm. Nhưng ông nói ông không thấy mắt tôi có gì hỏng, Đúng thế, Lạ thật, Tôi muốn nói là nếu thực ông bị mù thì bệnh mù của ông lúc này không giải thích được, Ông ngờ là tôi không mù, Không phải, vấn đề là bản chất bất thường của trường hợp ông, cá nhân tôi trong bao nhiêu năm hành nghề chưa bao giờ gặp ca nào như thế này, và tôi dám nói trong suốt lịch sử khoa mắt chưa bao giờ biết có ca nào như vậy, Ông nghĩ có cách nào chữa không, Trên nguyên tắc, vì tôi không tìm thấy thương tích hay bất cứ dị tật bẩm sinh nào, câu trả lời của tôi là chữa được, Nhưng rõ ràng không hẳn là được, Chỉ nói phòng hờ thôi, chỉ vì tôi không muốn hy vọng quá nhiều rồi có thể hóa ra không đúng, Tôi hiểu, Tình hình là như thế, Và có cách điều trị nào tôi nên theo không, một phương thuốc nào đó, Ngay lúc này tôi không nghĩ là nên cho thuốc, vì như thế giống như viết toa trong bóng tối. Người đàn ông mù nhận xét, Một cách nói thích hợp. Bác sĩ giả vờ không nghe, ra khỏi cái ghế xoay ông ngồi để khám bệnh, đứng lên, ông viết trên tập toa thuốc các xét nghiệm và phân tích ông đánh giá là cần làm. Ông đưa tờ giấy cho người vợ, Cầm lấy và trở lại đây với chồng bà khi nào có kết quả, trong khi đó nếu tình trạng của ông ấy có gì thay đổi thì điện thoại cho tôi, Chúng tôi phải trả bao nhiêu, thưa bác sĩ, Trả tiền nơi cô thư ký tiếp khách. Ông đi theo họ tới cửa, lầm bầm vài lời trấn an, Hãy đợi xem sao, hãy đợi xem sao, ông đừng tuyệt vọng, và khi họ đã đi khỏi ông vào buồng vệ sinh nhỏ bên cạnh phòng khám và nhìn đăm đăm rất lâu vào gương, Có thể là gì, ông lẩm bẩm. Rồi ông trở lại phòng khám, gọi cô thư ký tiếp khách, Đưa bệnh nhân kế tiếp vào.
Tối hôm đó người đàn ông mù mơ rằng ông bị mù.