Họ mặc áo đi giày, điều họ vẫn chưa giải quyết được là tắm gội, nhưng họ nom đã khá khác với những người mù khác, màu sắc áo quần của họ hài hòa dù tương đối ít màu để chọn, vì như người ta thường nói, liệu cơm gắp mắm (Tạm dịch từ câu: The fruit is hand-picked) hài hòa nhờ lợi thế có người tại chỗ để khuyên mình, Cô mặc cái này, nó hợp với cái quần đó hơn, sọc không chướng với đốm chàm, đối với đàn ông, tất nhiên, các chi tiết đại khái như thế chả thấy khác biệt chút nào, nhưng cả cô gái đeo kính đen và vợ người đàn ông mù đầu tiên nhất định đòi biết màu và kiểu họ đang mặc, để trí tưởng tượng của họ có thể hình dung họ nom ra sao. Còn giày dép, mọi người đều đồng ý rằng nên thoải mái hơn là đẹp, không dây buộc rắc rối hay cao gót, không da dê hay hàng hiệu, với tình trạng đường phố thế này thì thời trang tao nhã là lố bịch, thứ họ cần ở đây là ủng cao su, hoàn toàn không thấm nước và cao lên đầu gối, dễ xó vào cởi ra, bước trong bùn lầy không có giày nào tốt hơn. Xui xẻo thay, ủng loại này không có cho mọi người, không tìm thấy đôi ủng nào vừa đứa bé mắt lác, chẳng hạn, cỡ lớn thì như chiếc ghe đôi với nó, vì thế nó phải chịu đi đôi giày thể thao không rõ dành cho môn nào, Thật là tình cờ, mẹ nó sẽ nói, bất kỳ bà ở đâu, khi người ta kể cho bà chuyện xảy ra, đó đúng là đôi giày con tôi sẽ chọn nếu nó có thể thấy. Ông già đeo miếng vải đen che mắt có bàn chân lớn, giải quyết vấn đề bằng cách đi đôi giày chơi bóng rổ, làm đặc biệt cho các vận động viên cao một mét tám và có bàn chân tương xứng. Quả thật ông nom hơi tức cười, như thể ông đang đi đôi dép trắng, nhưng ông sẽ nom buồn cười chỉ một lúc thôi, trong vòng mười phút đôi giày sẽ bẩn, như mọi thứ trên đời, hãy để thời gian diễn biến và nó sẽ tìm ra giải pháp.
Trời đã tạnh mưa, không còn người mù đứng há hốc miệng. Họ đi loanh quanh vô định, họ lang thang qua các phố, nhưng chẳng bao giờ đi lâu, đi hay đứng đối với họ như nhau, họ không có mục đích nào khác hơn là tìm thực phẩm, âm nhạc đã ngưng, chưa bao giờ thế giới lại im lặng như vậy, các rạp xi-nê và hí viện chỉ có người vô gia cư đã bỏ cuộc tìm kiếm, một số nhà hát, những rạp lớn, đã được dùng để giữ người mù cách ly khi Chính quyền, hay vài kẻ sống sót, còn tin rằng bệnh mù trắng có thể chữa trị được bằng các phương kế và chiến lược nào đó đã vô hiệu quả trong quá khứ khi dùng để chữa bệnh sốt vàng và các bệnh dịch khác, nhưng tất cả đã chấm dứt, thậm chí chả cần một ngọn lửa. Còn các viện bảo tàng, thật đau lòng, tất cả những người đó, và nhấn mạnh là người, tất cả các bức tranh đó, tất cả các pho tượng đó, không còn khách viếng thăm nào đứng trước họ. Người mù trong thành phố này chờ đợi gì, nào ai biết, họ có thể đang đợi một phương thuốc nếu họ còn tin tưởng, nhưng họ hết hy vọng khi công chúng biết rằng dịch mù đã không chừa một ai, không một người nào còn thấy để nhìn qua kính hiển vi, phòng thí nghiệm bị bỏ phế, nơi không có giải pháp nào khác cho các vi khuẩn ngoài việc ăn lẫn nhau nếu chúng hy vọng sống sót. Lúc đầu, nhiều người mù đi theo thân quyến, dạo ấy họ còn giữ ý thức đoàn kết gia đình, họ vẫn chạy tới các bệnh viện, nhưng ở đó họ chỉ gặp các bác sĩ mù bắt mạch bệnh nhân họ không thấy, nghe trước ngực sau lưng, họ chỉ làm được đến thế, vì họ vẫn còn thính giác. Rồi khi cảm thấy đói dằn vặt, bệnh nhân nào còn có thể bước bắt đầu trốn khỏi bệnh viện, rốt cuộc họ chết không được ai bảo vệ trên đường phố, không rõ gia đình họ ở đâu để gọi chôn họ, nếu họ còn gia đình, và khi ấy, dù chưa nhiều để người ta tình cờ vấp phải, xác họ đã bắt đầu bốc mùi, và ngay cả khi ấy, họ chỉ được chôn nếu họ chết trên một số phố chính. Thảo nào có nhiều chó như thế nhiều con đã giống như chó rừng, đốm trên bộ lông của chúng nom như thối rữa, chúng cụp đuôi chạy quanh, như sợ người chết và người bị ăn thịt có thể sống lại để bắt chúng trả giá cho tính xấu đã cắn kẻ không thể tự vệ. Thế giới dạo này thế nào, ông già đeo miếng vải đen che mắt hỏi, và vợ bác sĩ đáp, Chẳng có gì khác giữa bên trong và bên ngoài, giữa nơi này và nơi kia, giữa nhiều và ít, giữa những gì chúng ta đang trải qua và những gì chúng ta sẽ phải trải qua, Còn người ta, làm sao họ thích nghi, cô gái đeo kính đen hỏi, Họ đi loanh quanh như bầy ma, chắc ma quỷ là nghĩa như vậy, họ biết chắc rằng còn sống, vì bốn giác quan của họ chứng tỏ như thế, nhưng không thể thấy, Ngoài đó có nhiều xe không, người đàn ông mù đầu tiên hỏi, ông không thể quên xe ông đã bị mất cắp, Giống như nghĩa địa. Bác sĩ cũng như vợ người đàn ông mù đầu tiên không hỏi câu nào, để làm gì, khi các câu trả lời là như thế. Còn đứa bé mắt lác, nó hài lòng vì đi đôi giày nó vẫn luôn mơ ước và thậm chí nó chả buồn vì không thể nhìn thấy giày. Có lẽ vì thế nó không giống một con ma. Còn con chó của nước mắt, nó theo sau vợ bác sĩ, không đáng bị gọi là chó rừng, nó không đi theo mùi thịt thối, nó đi theo đôi mắt mà nó biết là còn tốt và lành lặn.
Nhà của cô gái đeo kính đen không xa lắm, nhưng sau khi bị đói một tuần, đến giờ những người trong nhóm này mới bắt đầu hồi phục sức khỏe, vì thế họ bước rất chậm, nếu muốn nghỉ họ không có cách nào khác hơn là ngồi xuống đất, chịu khó chọn màu và kiểu là phí công khi chả bao lâu áo quần họ đã bẩn. Nơi cô gái đeo kinh đen sống, đường phố vừa ngắn vừa hẹp vì thế ở đây không thấy ô tô, xe chỉ có thể chạy một chiều, nhưng không có chỗ đậu, cấm đậu. Cũng chả có gì ngạc nhiên nếu không thấy người, trên những khu phố như thế này, nhiều lúc trong ngày không có một bóng người, Nhà cô số mấy, vợ bác sĩ hỏi, Số bảy, tôi sống trên tầng hai ở căn bên trái. Một trong các cửa sổ mở, vào lúc nào khác đó là dấu hiệu hầu như có người ở nhà, giờ đây mọi việc đều mơ hồ. Vợ bác sĩ nói, Không cần tất cả mọi người lên, hai chúng tôi đi một mình, còn lại đợi bên dưới. Bà thấy cửa trước dẫn ra đường bị phá, ổ khóa hẳn đã bị bẻ, một mảnh gỗ dài gần như bung khỏi trụ cửa. Vợ bác sĩ không nhắc gì tới điều này. Bà để cô gái đi trước vì cô biết lối, cô không nề hà bóng tối cầu thang. Giữa lúc vội vàng lo lắng, cô gái đeo kính đen vấp hai lần, nhưng cười xòa, Thử tưởng tượng xem, tôi thường nhắm mắt lên xuống cầu thang cũng được, sáo ngữ là vậy, nó phớt lờ hàng ngàn ý nghĩa tinh tế chẳng hạn, câu nói này không biết nhắm mắt khác với mù thế nào. Trên đầu cầu thang tầng hai, cánh cửa họ tìm bị đóng. Cô gái đeo kính đen lần tay theo khung cửa cho tới khi tìm thấy chuông, vợ bác sĩ nhắc cô, Không có đèn, và cô gái hiểu ba chữ này chỉ nhắc lại tin xấu mọi người đã biết. Cô gõ cửa, một lần, hai lần, ba lần, lần thứ ba dùng nắm tay đập mạnh và gọi, Mẹ ơi, ba ơi, nhưng không ai ra mở cửa, những chữ âu yếm này không làm mủi lòng thực tế, chẳng ai ra bảo cô, Con gái cưng à, rốt cuộc con đã về, ba mẹ đã hết hy vọng nhìn thấy con lần nữa, vào đi, vào đi, bà bạn con đây cũng vào luôn, nhà hơi bừa bộn, đừng để ý, cửa vẫn đóng. Ở đây không có ai, cô gái đeo kính đen nói, rồi dựa vào cửa bật khóc, đầu cô tì trên cánh tay bắt tréo, như thể cô đang tuyệt vọng cầu xin thương hại bằng cả thân mình, nếu chúng ta chưa đủ kinh nghiệm hiểu sự phức tạp của tâm hồn con người, chúng ta sẽ ngạc nhiên khi thấy cô yêu mến cha mẹ tới mức cho phép mình bày tỏ nỗi buồn này, một cô gái có lối sống tự do lại chẳng khác gì một kẻ đã quả quyết là không có hay chưa hề có mâu thuẫn nào giữa lòng hiếu thảo với lối sống tự do. Vợ bác sĩ cố an ủi cô, nhưng không biết nói gì, hẳn nhiên hoàn cảnh không cho phép người ta ở lâu trong nhà, bà đề nghị, Chúng ta có thể hỏi thăm hàng xóm nếu còn ai, Vâng, mình đi hỏi, cô gái đeo kính đen nói, nhưng giọng cô chẳng có chút hy vọng. Trước tiên họ gõ cửa nhà đối diện, nơi đó cũng không có ai trả lời. Cửa hai căn tầng trên mở. Các căn hộ đã bị lục lọi, tủ áo trống trơn, trong tủ thức ăn chẳng còn gì. Có dấu hiệu có người vừa mới ở đây, hẳn là một nhóm phiêu bạt, ít nhiều giống như họ lúc này, lang thang từ nhà này sang nhà khác, từ thiếu vắng sang thiếu vắng.
Họ xuống tầng trệt, vợ bác sĩ gõ cánh cửa gần nhất, vẫn lặng im như trông đợi, rồi một giọng cộc cằn hỏi một cách ngờ vực, Ai đó, cô gái đeo kính đen bước tới, Tôi đây, hàng xóm trên lầu của bà, tôi tìm cha mẹ tôi, bà có biết tôi có thể tìm nơi nào không, chuyện gì xảy ra cho họ, cô hỏi. Họ nghe tiếng chân lết, cửa mở và một bà cụ nom dữ tợn xuất hiện, chẳng còn gì ngoài da bọc xương, hốc hác, mái tóc dài trắng của bà rối bời. Mùi ẩm mốc buồn nôn và mùi thối rữa khó tả khiến hai người phụ nữ lùi lại. Bà cụ mở to mắt, cặp mắt hầu như trắng dã, Tôi không biết gì về cha mẹ cô, người ta đến tìm họ sau hôm cô bị bắt đi, lúc đó tôi còn thấy, Trong tòa nhà này còn ai không, Thỉnh thoảng tôi nghe người ta lên xuống thang, nhưng họ là người ngoài và chỉ vào đây để ngủ, Còn cha mẹ tôi thì sao, Tôi đã kể cho cô là tôi không biết gì về họ, Còn chồng bà, con trai và con dâu bà, Người ta cũng bắt đi luôn, Nhưng tại sao để bà lại, Vì tôi trốn, Ở đâu, Tưởng tượng xem, trong căn hộ của cô, Làm sao bà vào, Đi lối sau rồi lên thang cứu hỏa, tôi đập kính cửa sổ rồi mở cửa cái từ bên trong, chìa trong ổ khóa, Làm sao từ đó tới nay bà xoay xở sống hoàn toàn một mình trong căn hộ của bà, vợ bác sĩ hỏi, Ai đó nữa, bà cụ quay đầu sửng sốt hỏi, Bà ấy là bạn tôi, bà ấy cùng nhóm với tôi, cô gái đeo kính đen trấn an bà, Không phải chỉ vấn đề sống một mình, còn thực phẩm thì sao, suốt từ dạo đó tới nay làm sao bà xoay xở có thức ăn, vợ bác sĩ cố hỏi, Sự thật là tôi chả dại và tôi hoàn toàn có thể tự lo lấy thân, Nếu không muốn thì xin bà đừng nói, tôi chỉ tò mò, Thế thì tôi sẽ kể cho cô, đầu tiên tôi đi một vòng tất cả các căn hộ và gom hết thức ăn tôi có thể tìm thấy, cái gì có thể hỏng tôi ăn ngay, còn lại tôi giữ, Bà còn lại chút nào không, cô gái đeo kính đen hỏi, Không, hết rồi, bà cụ trả lời với vẻ chợt ngờ vực trong cặp mắt mù của bà, một cách nói thường dùng trong hoàn cảnh tương tự, nhưng vô căn cứ, vì cặp mắt, nói một cách chính xác, con ngươi không diễn tả, ngay cả khi bị móc ra, nó là hai vật tròn trơ trơ, mà chính mí mắt, lông mi và lông mày phải đảm nhiệm các việc hùng biện và diễn tả thị giác khác nhau, tuy việc này vẫn thường gán cho cặp mắt, Vậy bây giờ bà sống bằng gì, vợ bác sĩ hỏi, Thần chết rình rập ngoài phố, nhưng sự sống vẫn tiếp tục trong vườn sau, bà cụ nói một cách bí ẩn, Cụ nói gì, Vườn sau có cải bắp, thỏ, gà mái, có cả hoa, nhưng hoa không ăn được, Làm sao cụ thích ứng, Tùy thôi, khi này tôi hái cải bắp, khi khác tôi giết con thỏ hay con gà, Rồi ăn sống, Lúc đầu tôi đốt lửa, rồi tôi quen dần với thịt sống, còn cọng cải bắp thì ngọt, các cô đừng lo, con gái của mẹ tôi sẽ không chết đói. Bà lùi lại hai bước, hầu như biến mất vào bóng tối của căn nhà, chỉ còn cặp mắt trắng của bà lấp lánh, rồi bà nói từ bên trong, Nếu cô muốn vào căn hộ của cô thì cứ việc, tôi không cản. Cô gái đeo kính đen định nói không, cảm ơn bà nhiều, không đáng, để làm gì, nếu cha mẹ tôi không ở đó, nhưng cô bỗng muốn thấy phòng mình, thấy phòng mình, thật ngốc nghếch, nếu ta mù, ít nhất sờ các vách tường, vải trải giường, chiếc gối ta thường đặt cái đầu cuồng dại của mình, bàn ghế, có lẽ trên tủ ngăn kéo vẫn còn hoa trong chiếc lọ cô nhớ, trừ phi bà cụ đã ném nó xuống sàn, bực mình vì hoa không ăn được. Cô nói, Vâng, nếu cụ không phiền, tôi xin phép, cụ tử tế quá, Vào đây, vào đây, nhưng đừng mong tìm được thức ăn, tôi có chả đủ cho tôi, vả lại chẳng ích gì cho cô trừ phi các cô thích thịt sống, Đừng lo, chúng tôi có thức ăn, À, các cô có thức ăn, thế thì các cô có thế trả ơn tôi và để lại cho tôi một ít, Chúng tôi sẽ cho cụ thức ăn, đừng lo, vợ bác sĩ nói. Họ bước qua hành lang, mùi hôi thối trở nên không chịu nổi. Trong bếp, ánh vàng vọt bên ngoài rọi vào lờ mờ, dưới sàn có da thỏ, lông gà, xương, và trên bàn cái đĩa bẩn đầy máu khô có mấy miếng thịt không thể nhận diện như đã bị nhai đi nhai lại, Còn thỏ và gà thì chúng ăn gì, vợ bác sĩ hỏi, Cải bắp, cỏ dại, thức ăn thừa, bà cụ nói, Cụ bảo gà và thỏ ăn thịt, Thỏ chưa ăn, nhưng bọn gà mái thích lắm, thú vật cũng như người, cuối cùng chúng sẽ quen hết. Bà cụ đi vững vàng, không loạng choạng, bà dời cái ghế tránh lối như thể bà thấy, rồi chỉ cánh cửa dẫn tới thang thoát hiếm, Qua chỗ này, cẩn thận đừng trượt chân, tay vịn không chắc lắm đâu, Còn cánh cửa thì sao, cô gái đeo kính đen hỏi, Cô chỉ phải đẩy cửa, tôi có chìa khóa, nó đâu đây, Chìa của tôi, cô gái định nói, nhưng ngay lúc ấy cô nghĩ rằng chìa khóa này vô ích cho cô nếu cha mẹ cô, hay người thay họ, đã lấy đi các chìa khác, các chìa khóa cửa trước, cô không thể xin người hàng xóm này cho phép cô đi ngang mỗi lần cô muốn ra vào. Cô cảm thấy tim mình hơi nhói, có thể vì cô sắp vào căn nhà của chính mình và khám phá ra rằng cha mẹ cô không còn ở đó, hay vì bất kỳ lý do nào khác.
Gian bếp sạch và gọn, bụi trên bàn ghế không quá nhiều, một lợi điểm nữa của mùa mưa này, như đã làm cải bắp và cỏ xanh mọc lên, thật vậy, nhìn từ trên cao, mấy mảnh vườn sau làm vợ bác sĩ tưởng như những khu rừng thu nhỏ, Bầy thỏ có thể tự do chạy quanh không nhỉ, bà tự hỏi, chắc không, chúng vẫn bị nhốt trong chuồng thỏ đợi bàn tay mù đó mang cho lá cải bắp rồi túm lấy tai và lôi ra lúc chúng còn giãy giụa, trong khi bàn tay kia chuẩn bị một cú đập mù sẽ làm gãy cột sống gần sọ. Ký ức của cô gái đeo kính đen đã dẫn cô vào căn hộ, giống như bà cụ tầng dưới không vấp hay ngập ngừng, giường của cha mẹ cô không được dọn, người ta chắc đã tới bắt họ vào lúc sáng sớm, cô ngồi xuống giường rồi khóc, vợ bác sĩ đến ngồi bên cạnh và bảo cô, Đừng khóc, bà có thể nói gì khác hơn, nước mắt có nghĩa gì khi thế gian đã mất mọi ý nghĩa. Trong phòng cô gái, lọ thủy tinh trên tủ ngăn kéo cắm hoa đã héo, nước đã bay hơi, đôi tay mù của cô tự đi tìm, ngón tay cô lướt trên các cánh hoa rụng, đời sống mong manh làm sao khi nó bị bỏ rơi. Vợ bác sĩ mở cửa sổ, bà nhìn xuống đường, họ còn đó cả, ngồi trên mặt đất, kiên nhẫn đợi, con chó của nước mắt là sinh vật duy nhất ngửng đầu, lanh lợi nhờ thính giác nhạy bén của nó. bầu trời lại u ám, bắt đầu tối lại, đêm đang về gần. Bà nghĩ hôm nay họ không cần đi tìm chỗ trú nào để ngủ, họ sẽ ở lại đây. Bà cụ sẽ không hài lòng lắm nếu mọi người bắt đầu nặng bước qua nhà bà, bà lẩm bẩm. Đúng lúc đó, cô gái đeo kính đen chạm lên vai bà, nói, Chìa khóa trong ổ khóa, người ta không lấy đi. Vấn đề, nếu có, vì thế được giải quyết, họ sẽ không phải chịu sự càu nhàu của bà cụ tầng trệt, Tôi sẽ xuống gọi họ, trời sắp tối, may thật, ít nhất hôm nay chúng ta có thể ngủ trong một căn nhà tử tế với mái che trên đầu, vợ bác sĩ nói, Bà và chồng bà có thể ngủ trên giường cha mẹ tôi, Mình sẽ tính sau, Tôi là người ra lệnh ở đây, tôi đang ở trong nhà tôi, Cô nói đúng, tùy cô, vợ bác sĩ ôm cô gái, rồi xuống tìm mấy người kia. Leo thang lầu, tíu tít vì hân hoan, thỉnh thoảng vấp trên các bậc thang dù đã được người hướng dẫn của họ bảo, Mỗi dãy thang có mười bậc, như thể họ đến thăm. Con chó của nước mắt lặng lẽ theo họ như đây là chuyện xảy ra hàng ngày. Từ đầu cầu thang, cô gái đeo kính đen nhìn xuống, thói quen khi có người đi lên, để biết là ai nếu đó là người lạ, hay để mở lời chào đón nếu họ là bạn, trong cảnh ngộ này không cần cặp mắt để biết ai đang đến. Mời vào, mời vào, cứ tự nhiên. Bà cụ tầng trệt đã ra cửa nhà bà để soi mói, bà nghĩ đám này là một trong số bọn du thủ du thực tới để ngủ, bà không sai, bà hỏi, Ai đó, cô gái đeo kính đen từ trên trả lời, Nhóm của tôi, bà cụ sửng sốt, làm sao cô ta có thể ra đầu thang, rồi bà chợt hiểu và bực mình vì đã quên rút chìa khóa cửa trước, như thể bà mất quyền sở hữu tòa nhà này nơi bà là người cư ngụ duy nhất trong nhiều tháng. Bà không tìm thấy cách nào để bù đắp cho sự bực dọc bất thần của mình hơn là vừa nói, vừa mở cửa, Nhớ đấy nhé, cô nói cô sẽ cho tôi một ít thức ăn, đừng quên lời hứa của cô. Và vì vợ bác sĩ cũng như cô gái đeo kính đen, một người bận hướng dẫn người đang đến, người kia đang đón họ, không ai trả lời, bà kích động hét lên, Có nghe tôi không, một lỗi lầm về phía bà, vì con chó của nước mắt đúng lúc đó đi ngang bà, chồm lên bà và bắt đầu sủa dữ tợn, cả lòng cầu thang vang dội tiếng sủa, thật đúng lúc, bà cụ hoảng sợ rít lên và chạy vào căn hộ của bà, đóng sập cửa lại sau lưng, Mụ phù thủy đó là ai, ông già đeo miếng vài đen che mắt hỏi, chúng ta nói những lời này khi chúng ta không biết tự nhìn mình, phải chi ông sống như bà đã sống, chúng ta sẽ muốn thấy tính văn minh của ông sẽ còn giữ được bao lâu.
Không có thức ăn nào ngoài các món họ mang theo trong bao, họ phải tằn tiện tới mẩu cuối cùng, còn về ánh sáng, họ rất may mắn tìm thấy hai cây nến cất trong tủ bếp để dùng mỗi khi xảy ra cúp điện và vợ bác sĩ thắp lên cho riêng bà hưởng, người khác không cần nó, họ đã có một ngọn đèn trong đầu, mạnh tới nỗi làm họ mù. Mặc dù khẩu phần đạm bạc là tất cả những gì nhóm nhỏ này có, nhưng nó hóa ra như một bữa tiệc gia đình, một trong các bữa tiệc hiếm hoi khi thức ăn của một người là của mọi người. Trước khi họ ngồi vào bàn, cô gái đeo kính đen và vợ bác sĩ đi xuống tầng dưới, họ đi làm tròn lời hứa của họ, nếu không nói là đúng ra họ đi thỏa mãn một yêu sách, trả bằng thức ăn cho lối đi qua căn nhà hải quan đó. Bà cụ tiếp họ, càu nhàu và gắt gỏng, chỉ có phép lạ con chó khôn khiếp đó mới không ăn tươi nuốt sống bà, Các cô phải có nhiều thức ăn lắm mới có thể nuôi con thú đó, bà nói bóng gió, như thể trông đợi qua lời nhận xét vạch trần này sẽ gợi lên trong hai sứ giả cái mà chúng ta gọi là lòng thương hại, thật sự họ đang nói với nhau, bỏ một bà cụ đáng thương chết đói trong khi một con chó ngu xuẩn được ngốn thức ăn thừa là vô nhân đạo. Hai phụ nữ không quay lại để đem thêm thực phẩm, họ đã mang một phần thịnh soạn rồi, nếu chúng ta xét tới hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống hiện nay, và cũng lạ, chẳng rõ bà cụ tầng dưới đánh giá tình hình thế nào rồi quay vào tìm chìa khóa cửa sau, nghĩ cho cùng, bà dường như ít thâm hiểm hơn ta tưởng, bà bảo cô gái đeo kính đen, Cầm lấy, chìa này của cô, và như chưa đủ, lúc đóng cửa bà vẫn còn lẩm bẩm, Cảm ơn nhiều. Sửng sốt, hai phụ nữ trở lại tầng trên, hóa ra mụ phù thủy già cũng có cảm xúc, Bà ấy không phải là người xấu, sống bấy lâu một mình chắc đã làm bà ấy mất thăng bằng, cô gái đeo kính đen nhận xét mà có vẻ không nghĩ mình đang nói gì. Vợ bác sĩ không trả lời, bà quyết định sẽ bàn đến sau, khi mọi người khác đã lên giường, có người đã ngủ, và hai người đàn bà ngồi trong bếp như mẹ và con gái cố gom sức để làm các việc phải làm quanh nhà, vợ bác sĩ hỏi, Còn cô, bây giờ cô định làm gì, Chẳng làm gì cả, tôi sẽ đợi ở đây tới khi cha mẹ tôi về, Một mình và mù, Tôi đã quen với bị mù, Còn hiu quạnh thì sao, Tôi sẽ phải chấp nhận nó, bà cụ tầng dưới cũng sống một mình, Cô đâu muốn trở thành như bà ấy, ăn cải bắp và thịt sống, nếu còn, các tòa nhà quanh đây hình như chẳng còn ai, cô và bà ấy sẽ là hai người đàn bà ghét lẫn nhau vì sợ thực phẩm có thể hết, mỗi cọng rau cô hái sẽ như lấy mất khỏi miệng của người kia, cô không thấy người đàn bà đáng thương đó, cô chỉ ngửi thấy mùi hôi thối từ căn hộ của bà ấy, tôi cam đoan với cô rằng ngay cả chỗ lúc trước chúng ta ở cũng không kinh tởm như thế, Không sớm thì muộn, chúng ta đều sẽ như bà ấy, rồi khi đó mọi việc sẽ kết thúc, sẽ không còn sự sống, Trong khi đó, chúng ta vẫn sống, Này, bà biết hơn tôi rất nhiều, so với bà, tôi chỉ là một con ngốc, nhưng theo ý tôi thì chúng ta đã chết, chúng ta mù vì chúng ta đã chết, hay nếu bà muốn tôi nói một cách khác, chúng ta chết vì chúng ta mù, đằng nào cũng vậy, Tôi còn có thể thấy, May cho bà, may cho chồng bà, cho tôi, cho mấy người kia, nhưng bà không biết bà sẽ còn thấy bao lâu nữa, nếu bà hóa mù bà sẽ như chúng tôi, tất cả chúng ta rốt cuộc sẽ như bà hàng xóm bên dưới, Hôm nay là hôm nay, ngày mai sẽ có việc của ngày mai, hôm nay là trách nhiệm của tôi, không phải ngày mai nếu tôi hóa mù, Bà nói trách nhiệm nghĩa là làm sao, Trách nhiệm của kẻ có cặp mắt sáng khi người khác đã mất thị lực, Bà không thể hy vọng hướng dẫn hay cung cấp thức ăn cho tất cả người mù trên thế giới này, Tôi nên làm, Nhưng bà không thể, Tôi sẽ làm bất kỳ điều gì tôi có thể làm, Dĩ nhiên bà sẽ làm, nếu không nhờ bà thì hôm nay tôi có thể đã không còn sống, Và tôi không muốn cô chết lúc này, Tôi phải ở lại đây vì bổn phận của tôi, tôi muốn cha mẹ tôi tim thấy tôi nếu họ quay về, Nếu họ quay về, chính cô nói thế, nhưng chúng ta không có cách nào biết họ còn là cha mẹ của cô không.
Tôi không hiểu, Cô nói bà hàng xóm bên dưới là người tốt bụng, Tội nghiệp bà ấy, Cha mẹ đáng tội nghiệp của cô, cô gái đáng thương ơi, khi cô và họ gặp lại, mù trong mắt và mù trong cảm xúc, vì các cảm xúc mà chúng ta đã sống và cho phép chúng ta sống như mình, tùy thuộc vào việc có cặp mắt sinh ra cùng với chúng ta, không có mắt cảm xúc trở thành một thứ khác, chúng ta không biết khác thế nào, chúng ta không biết khác cái gì, cô nói chúng ta chết vì chúng ta mù, đúng vậy, Bà yêu chồng không, Có, như tôi yêu chính mình, nhưng nếu tôi hóa mù, nếu sau khi mù tôi không còn là tôi, làm sao tôi có thể tiếp tục yêu ông ấy, và với tình yêu nào, Tình yêu khi trước, khi chúng ta vẫn còn thấy, người mù cũng vậy, Khó so sánh, các cảm xúc đang dùng là của người có thể thấy, vì thế người mù cảm xúc bằng cảm xúc khác, không như người mù mà họ hiện đang là, bây giờ, hẳn nhiên, cảm xúc thật của người mù đang hiện rõ ra, và chúng ta chỉ mới bắt đầu, tạm thời chúng ta còn sống trong ký ức của những gì chúng ta đã cảm thấy trước kia, cô không cần cặp mắt để biết cuộc sống hôm nay thế nào, nếu ai đó bảo tôi rằng sẽ có ngày tôi giết người, tôi sẽ xem đó là một sỉ nhục, nhưng tôi đã giết, Vậy bà muốn tôi làm gì, Đi với tôi, tới nhà chúng tôi, Còn mấy người kia, Cũng vậy, nhưng tôi quan tâm tới cô nhất, Vì sao, Chính tôi cũng hỏi mình câu đó, có lẽ vì cô đã trở thành gần như một cô em gái, có lẽ vì chồng tôi đã ngủ với cô, Xin tha thứ cho tôi, Đó không phải là tội để xin tha thứ, Chúng tôi sẽ hút máu bà như loài ký sinh, Loài ký sinh đã rất đông hồi chúng ta còn thấy, còn về máu, nó phải được dùng cho một mục đích nào đó ngoài việc nuôi sống cái cơ thể chứa đựng nó, bây giờ cố ngủ đi vì ngày mai là một ngày khác.
Một ngày khác, hay vẫn vậy. Khi thức giấc, đứa bé mắt lác muốn vào phòng vệ sinh, nó bị tiêu chảy, có thứ gì không hợp với thể trạng yếu đuối của nó, nhưng mọi người biết ngay không thể vào đó, bà cụ tầng dưới rõ ràng đã tận dụng hết các phòng vệ sinh trong tòa nhà cho tới khi không còn dùng được nữa, nhờ may mắn phi thường nên không ai trong bảy người trước khi đi ngủ tối hôm qua cần thỏa mãn giải tỏa sự thôi thúc của đường ruột, nếu không họ đã biết các phòng vệ sinh ấy kinh tởm thế nào. Bây giờ tất cả đều cần tiêu tiểu, nhất là đứa bé tội nghiệp không thể nín lâu hơn nữa, thật ra, dù chúng ta có thể miễn cưỡng nhìn nhận, thực tế khó ưa này của cuộc sống cũng cần được lưu tâm, khi ruột hoạt động bình thường, ai cũng có thể có ý kiến, tranh luận, chẳng hạn, liệu có mối quan hệ trực tiếp nào giữa cặp mắt và cảm xúc, hay liệu ý thức trách nhiệm có là kết quả tự nhiên của thị lực tốt hay không, nhưng khi chúng ta quá túng quẫn và bị đau đớn và khổ não quấy rầy, khi ấy bản tính thú vật của chúng ta sẽ trở nên hiển nhiên nhất. Ra vườn, vợ bác sĩ thốt lên, và bà nói đúng, nếu không ra sớm, chúng ta sẽ thấy bà hàng xóm tầng dưới đã ở đó, đã tới lúc chúng ta đừng gọi bà là mụ già nữa như chúng ta đã làm một cách bất kính cho tới nay, bà đã ở đó, như chúng ta nói, lom khom giữa bầy gà mái, vì người hỏi câu ấy hầu như chắc chắn không biết gà mái dậy sớm thế nào. Ôm bụng, được vợ bác sĩ bảo vệ, đứa bé mắt lác đau khổ xuống thang, tệ hơn nữa, khi nó tới bậc thang cuối, cơ vòng hậu môn của nó đã chịu thua áp lực bên trong, vì thế ta có thể tưởng tượng hậu quả. Trong khi đó, năm người kia cố xuống thang thoát hiểm, cái tên gọi thích hợp nhất, nếu họ còn chút kiềm chế nào sót lại từ khi họ sống trong chỗ cách ly thì đây là lúc để xả nó. Phân tán khắp vườn sau, rên rỉ vì cố gắng, khổ sở với nỗi ngượng ngùng phù phiếm còn rơi rớt lại, họ làm điều phải làm, ngay cả vợ bác sĩ khóc khi bà nhìn họ, bà khóc cho cả bọn, một việc hình như họ không còn làm được nữa, chồng bà, người đàn ông mù đầu tiên và vợ ông ta, cô gái đeo kính đen, ông già đeo miếng vải đen che mắt, đứa bé, bà thấy họ ngồi xổm trên cỏ dại, giữa những cọng cải bắp gầy guộc, đàn gà mái đang nhìn, thêm con chó của nước mắt cũng đã xuống. Họ cố tự lau chùi, qua loa và vội vã, bằng vài nắm cỏ hay mảnh gạch vỡ, bất kỳ thứ gì trong tầm tay, trong một số trường hợp cố gắng giữ sạch sẽ chỉ làm vấn đề tệ hơn. Họ lặng im lên lại thang thoát hiểm, bà hàng xóm tầng trệt không xuất hiện để hỏi họ là ai, họ từ đâu tới, họ đang đi đâu, chắc bà còn ngủ cho tiêu hóa hết bữa ăn tối, và khi họ vào căn hộ, thoạt tiên họ không biết nói gì, rồi cô gái đeo kính đen lưu ý rằng họ không thể ở trong tình trạng đó, quả thật không có nước để rửa ráy, tiếc là không có trận mưa xối xả như hôm qua, họ sẽ lại ra sân, nhưng bây giờ họ sẽ trần truồng và không ngượng ngùng, họ sẽ đón nhận trên đầu trên vai giọt nước hào phóng từ bầu trời, họ sẽ cảm thấy nó chảy xuống lưng và ngực, xuống đôi chân, họ có thể hứng nó trong bàn tay rốt cuộc sạch sẽ, và mời chén này cho ai cần thỏa cơn khát, bất kỳ ai, có lẽ môi người ấy sẽ dịu dàng chạm lên làn da họ trước khi tìm thấy nước, và quá khát, người ấy sẽ háo hức uống cạn những giọt nước từ làn da đó, vì thế biết đâu lại gợi lên một cơn khát khác. Trí tưởng tượng đã làm cô gái đeo kính đen lạc lối, như chúng ta đã thấy trong các dịp khác, lẽ ra cô phải nhớ hoàn cảnh này là thảm kịch, lố bịch, tuyệt vọng. Dù vậy, không phải cô không có óc thực tế bằng cớ là cô đi mở tủ áo trong phòng cô, rồi phòng cha mẹ, cô gom các tấm trải giường và khăn tắm, Chúng ta lau chùi bằng những thứ này, cô nói, còn hơn là chẳng có gì, rõ ràng đó là ý kiến hay, khi ngồi xuống ăn họ đã cảm thấy rất khác.
Tại bàn ăn vợ bác sĩ nói cho họ biết bà nghĩ gì. Tới lúc chúng ta quyết định mình muốn làm gì, tôi tin là tất cả mọi người đều mù, ít nhất đó là cảm giác của tôi khi quan sát cách cư xử của những người tôi đã thấy cho tới nay, không nước, không điện, không có nguồn cung cấp nào, đúng là hỗn loạn, thật đúng là hỗn loạn. Phải có chính quyền, người đàn ông mù đầu tiên nói, Tôi không chắc lắm, nhưng nếu có, nó sẽ là chính quyền của người mù cố cai trị người mù, nghĩa là cái không đang cố tổ chức cái không, Vậy thì không có tương lai, ông già đeo miếng vải đen che mắt nói, Tôi không thể nói là có tương lai hay không, vấn đề lúc này là tìm cách sống trong hiện tại, Không có tương lai, hiện tại chẳng ích lợi gì, như thể nó không hiện hữu, Có lẽ loài người sẽ xoay xở sống không có mắt, nhưng khi ấy nó sẽ không còn là loài người, kết quả hiển nhiên, ai trong chúng ta nghĩ mình là người như chúng ta trước kia, tôi, chẳng hạn, đã giết một người, Bà đã giết người, người đàn ông mù đầu tiên cảnh giác hỏi, Đúng, đứa cầm đầu bên khu kia, tôi đâm vào cổ hắn bằng cây kéo, Bà giết hắn để trả thù cho chúng ta, chỉ có phụ nữ mới có thể trả thù cho phụ nữ, cô gái đeo kính đen nói, và báo thù, nói một cách công bằng, là một điều mang tính người, vì nếu nạn nhân không có quyền gì đối với kẻ làm sai thì khi ấy không thể có công lý, Cũng không có tính người, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói thêm, Chúng ta hãy quay lại vấn đề đang thảo luận, vợ bác sĩ nói, nếu chúng ta ở chung với nhau chúng ta có thể sống sót, nếu chúng ta tách ra chúng ta sẽ bị đám đông nuốt mất và tiêu diệt, Em đã kể là có nhiều nhóm người mù được tổ chức, bác sĩ nhận xét, nghĩa là người ta đang lập ra cách sống mới và không có lý do gì chúng ta phải chịu bị tiêu diệt, như em tiên đoán, Em không biết họ thực sự tổ chức tới mức nào, em chỉ thấy họ đi loanh quanh tìm thực phẩm và chỗ ngủ, thế thôi, Chúng ta đang trở về cuộc sống bầy đàn nguyên thủy, ông già đeo miếng vải đen che mắt nói, chỉ khác là chúng ta không còn là vài ngàn người nam và nữ giữa một thiên nhiên bao la, chưa bị hủy hoại, mà là hàng ngàn triệu người trong một thế giới bị bứng rễ, kiệt quệ, Và mù, vợ bác sĩ nói thêm, Khi bắt đầu khó tìm nước và thức ăn, các nhóm này hầu như chắc chắn sẽ tan rã, mỗi người sẽ nghĩ sống một mình sẽ có khả năng tồn tại cao hơn, họ không phải chia sẻ với ai, bất kỳ thứ gì họ chộp được thuộc về họ chứ không ai khác, Các nhóm lang thang phải có người cầm đầu, một người ra lệnh và tổ chức các việc, người đàn ông mù đầu tiên nhắc họ, Có thể, nhưng vào hoàn cảnh này người ra lệnh cũng mù như kẻ nhận lệnh, Bà không mù, cô gái đeo kính đen nói, vì vậy hiển nhiên bà là người ra lệnh và tổ chức cho tất cả chúng tôi, Tôi không ra lệnh, tôi hết sức cố gắng tổ chức, tôi chỉ là cặp mắt mà tất cả quý vị không còn, Một loại lãnh tụ tự nhiên, một ông vua sáng mắt trong xứ mù, ông già đeo miếng vải đen che mắt nói, Nếu như vậy thì mọi người chấp nhận được hướng dẫn bằng cặp mắt của tôi cho tới khi nào nó còn thấy, vì vậy tôi đề nghị thay vì phân tán, cô trong nhà cô, ông trong nhà ông, chúng ta hãy tiếp tục sống với nhau, Chúng ta có thể ở lại đây, cô gái đeo kính đen nói, Nhà chúng tôi rộng hơn, Nếu nó chưa bị chiếm, vợ người đàn ông mù đầu tiên nhắc, Khi về tới đó chúng ta sẽ biết, nếu nó đã bị chiếm, chúng ta có thể trả lại đây, hay đi xem nhà bà, hay nhà ông, bà nói thêm với ông già đeo miếng vải đen che mắt, và ông trả lời, Tôi không có nhà riêng, tôi sống một mình trong một phòng, Ông không có gia đình sao, cô gái đeo kính đen hỏi, Không gia đình, Ngay cả một người vợ, con cái, anh chị em, Không ai, Nếu không gặp lại cha mẹ tôi, tôi sẽ cô đơn như ông. Cháu sẽ ở với cô, đứa bé mắt lác nói, nhưng không nói thêm, Nếu không gặp lại mẹ cháu, nó không đặt ra điều kiện này, một thái độ lạ, hay có lẽ không lạ, trẻ con thích nghi nhanh, chúng có cả cuộc đời trước mặt. Mọi người nghĩ sao, vợ bác sĩ hỏi, Tôi đi với bà, cô gái đeo kính đen nói, tôi chỉ xin một điều là bà đưa tôi về đây mỗi tuần một lần nhỡ cha mẹ tôi tình cờ trở lại, Cô có định để lại chìa khóa cho bà hàng xóm tầng dưới không, Chả có cách nào khác, bà ấy không thể lấy gì thêm ngoài các thứ bà ấy đã lấy, Bà ấy sẽ phá mọi thứ, Bây giờ có tôi ở đây, có lẽ bà ấy không phá, Chúng tôi cũng đi với bà, người đàn ông mù đầu tiên nói, mặc dù chúng tôi muốn ghé qua nhà chúng tôi càng sớm càng tốt để xem việc gì xảy ra, Tất nhiên. Chẳng cần ghé qua nhà tôi, tôi đã nói nó chỉ là một phòng, Nhưng ông sẽ đi với chúng tôi, Ừ, với một điều kiện, thoạt nhìn dường như đặt điều kiện là khiếm nhã khi ông ta được ban ơn huệ, nhưng một số người già là thế, họ kiêu hãnh để bù cho thời gian ít ỏi còn lại, Điều kiện gì, bác sĩ hỏi, Khi tôi bắt đầu trở thành gánh nặng quá đáng, quý vị phải cho tôi biết, và nếu quý vị vì tình bạn hay vì thương hại mà quyết định không nói, tôi hy vọng tôi sẽ có đủ phán xét để làm điều hiển nhiên, Tôi muốn biết điều gì, cô gái đeo kính đen hỏi, Rút lui, tự ra đi, biến mất, như loài voi thường làm, tôi nghe người ta nói dạo này đã khác, loài thú này không còn nào sống tới tuổi già, Ông không hắn là voi, Tôi cũng không hẳn là người, Nhất là nếu ông bắt đầu trả lời một cách trẻ con, cô gái đeo kính đen vặn lại, và cuộc nói chuyện không đi xa hơn.
Các túi nhựa bây giờ so với lúc mang vào nhẹ hơn nhiều, chả có gì ngạc nhiên, bà hàng xóm tầng trệt cũng ăn trong đó, bà ăn hai lần, lần đầu tối hôm qua, và hôm nay họ để lại thêm thức ăn cho bà khi họ yêu cầu bà cầm chìa khóa và giữ nó cho tới khi chủ nhân chính đáng của nó trở lại, một việc để chiều lòng bà cụ, vì chúng ta đã biết quá đủ về cá tính của bà, và con chó của nước mắt cũng phải được cho ăn, chỉ có một trái tim sắt đá mới có thể giả vờ dửng dưng trước cặp mắt van nài đó, và trong khi chúng ta đang nói tới việc này, con chó biến mất đâu rồi, nó không trong căn hộ, nó không ra cửa, nó chỉ có thể ở vườn sau, vợ bác sĩ đi ra tìm, và đúng vậy, nó kìa, con chó của nước mắt đang ăn ngấu nghiến một con gà mái, nó tấn công nhanh tới nỗi không kịp báo động, nhưng nếu bà cụ tầng trệt có mắt và đếm số gà của bà, thì nào ai biết số phận của chùm chìa khóa sẽ là gì trong cơn tức giận. Giữa ý thức phạm tội với nhận thức rằng người mà nó đang bảo vệ sắp bỏ đi, con chó của nước mắt chỉ do dự một tích tắc, rồi lập tức bới lớp đất mềm, và trước khi bà cụ tầng trệt xuất hiện ở đầu thang cứu hỏa để lắng nghe các âm thanh đang vào căn hộ của bà, xác con gà mái đã chôn xong, tội ác đã bị che giấu, ăn năn để dành cho dịp khác. Con chó của nước mắt khép nép lên thang, lướt như hơi gió thoảng qua váy bà cụ, bà không biết mối nguy hiểm bà vừa mới đối diện, và khi tới nằm xuống bên cạnh vợ bác sĩ, nó loan báo với trời kỳ công nó mới hoàn thành. Bà cụ tầng trệt nghe tiếng nó sủa dữ tợn, sợ cho sự an toàn của tủ thức ăn của bà, nhưng như chúng ta biết đã quá trễ, và bà vươn cổ gọi, Con chó này phải coi chừng kẻo nó giết gà của tôi, Đừng lo, vợ bác sĩ đáp, con chó không đói, nó ăn rồi, và chúng tôi sắp đi ngay, Đi ngay, bà cụ nhắc lại, và giọng bà tắc nghẽn như đau khổ, như thể bà muốn được hiểu một cách khác, chẳng hạn, Các anh chị bỏ tôi ở đây một mình, nhưng bà không thốt thêm lời nào, chỉ một tiếng đi ngay không yêu cầu trả lời, trái tim cứng rắn cũng có nỗi buồn của nó, tim người phụ nữ này như thế khi sau đó bà không chịu mở cửa để chào tạm biệt bọn vô ơn bạc nghĩa này, những kẻ bà đã cho đi miễn phí qua nhà bà. Bà nghe họ xuống thang, họ nói với nhau, Coi chừng vấp, Đặt tay lên vai tôi, Nắm lấy tay vịn, những câu thông thường, nhưng giờ đây phổ biến hơn rất nhiều trong thế giới của người mù, điều làm bà ngạc nhiên là nghe một trong số các phụ nữ này nói, Trong đây tối quá tôi chẳng thấy gì, bệnh mù không mang sắc trắng của người phụ nữ này tự nó đã bất ngờ, nhưng cô ta không thấy vì tối quá có nghĩa là gì, bà muốn nghĩ, nghĩ kỹ, nhưng đầu bà mệt mỏi, rồi bà tự nhủ, Chắc mình nghe nhầm, chắc vậy. Ra tới đường, vợ bác sĩ nhớ điều bà đã nói, bà phải cẩn thận lời nói, bà có thể di chuyển như người có mắt, Nhưng lời nói của mình phải là của người mù, bà nghĩ.
Tụ tập trên vỉa hè, bà sắp xếp các bạn đồng hành thành hai hàng ba người, hàng đầu bà để chồng bà và cô gái đeo kính đen, với đứa bé mắt lác ở giữa, hàng thứ hai là ông già đeo miếng vải đen che mắt và người đàn ông mù đầu tiên, mỗi người một bên người phụ nữ kia. Bà muốn giữ tất cả gần bà, không theo hàng một mong manh có thể đứt bất cứ lúc nào như cũ, họ chỉ cần gặp một nhóm đông hơn hay hung hãn hơn, như một chiếc tàu hơi nước trên biển cắt đôi chiếc ghe buồm tình cờ băng ngang đường đi của nó, chúng ta biết hậu quả của các tai nạn như thế, đắm tàu, thảm họa, người chết đuối, tiếng kêu cứu vô ích trong vùng nước bao la ấy, chiếc tàu hơi nước đã tiếp tục lướt tới, thậm chí không biết vụ đụng tàu, đây là điều sẽ xảy ra cho nhóm này, một người mù nơi này, kẻ khác chỗ kia, thất lạc trong dòng chảy hỗn loạn của những người mù khác, như sóng biển không hề ngừng và không biết nó đi đâu, và vợ bác sĩ cũng không biết nên vội vã giúp ai trước, nắm lấy tay chồng, có lẽ tay đứa bé mắt lác, nhưng mất cô gái đeo kính đen, hai người kia, ông già đeo miếng vải đen che mắt, xa tít, đang hướng tới nghĩa địa của loài voi. Điều bà đang làm bây giờ là chuyển cho mọi người một sợi dây làm bằng mấy dải vải mà bà đã buộc lại trong khi những người kia đang ngủ, Đừng nắm lấy tôi, bà nói, cố hết sức nắm lấy sợi dây, đừng buông ra dù bất kỳ tình huống nào, bất kỳ việc gì xảy ra. Họ thận trọng không đi quá gần để khỏi vấp lẫn nhau, nhưng họ cần cảm thấy sự gần gũi của người bên cạnh, một cái chạm trực tiếp nếu có thể, duy nhất một người trong số họ không phải lo lắng về các vấn đề mới về chiến thuật trên bộ này là đứa bé mắt lác đi giữa, được bảo vệ khắp mọi mặt. Không một người bạn mù nào của chúng ta nghĩ tới việc hỏi các nhóm khác xoay xở tìm đường ra sao, liệu có phải họ cũng đang buộc vào nhau bằng cách này hay cách khác khi tiến tới không, nhưng câu trả lời dễ thấy qua những gì chúng ta có thể quan sát, các nhóm nói chung, ngoại trừ trường hợp một nhóm gắn bó với nhau hơn vì lý do nào đó chúng ta không biết, trong ngày họ dần dần có thêm hoặc mất đi người trong nhóm, luôn luôn có một người mù lang bang rồi thất lạc, một kẻ khác bị lôi vào lực hút và đi theo, anh ta có thể được nhận, anh ta có thể bị đuổi, tùy theo anh ta đang mang theo mình món gì. Bà cụ tầng trệt chậm rãi mở cửa sổ, bà không muốn ai biết bà đa cảm, nhưng đường phố không một tiếng động, họ đã đi, họ đã bỏ chỗ này, nơi hầu như chưa hề có ai đi ngang, bà cụ lẽ ra nên hài lòng, vì bà sẽ không phải chia sẻ đàn gà và bầy thỏ của bà với ai, bà lẽ ra nên hài lòng nhưng không, cặp mắt mù của bà xuất hiện hai giọt lệ, lần đầu tiên bà tự hỏi bà có lý do chính đáng nào để muốn tiếp tục sống. Bà không thể tìm thấy câu trả lời, câu trả lời không luôn luôn đến khi cần, và câu trả lời khả dĩ duy nhất vẫn thường có là hãy đợi nó.
Trên tuyến đường họ đang theo, ngôi nhà có căn phòng độc thân của ông già đeo miếng vải đen che mắt cách đó hai khu phố, nhưng họ đã quyết định sẽ đi tiếp, ở đó không có thức ăn, quần áo họ không cần, sách họ không thể đọc. Đường sá đầy người mù đi tìm thực phẩm. Họ ra vào các cửa hiệu, tay trắng đi vào và hầu như luôn luôn tay trắng đi ra, rồi họ bàn cãi về nhu cầu và lợi điểm khi bỏ quận này để đi lục lọi nơi khác trong thành phố, theo tình hình hiện thời, vấn đề quan trọng là nước không chảy, thùng hơi đốt cạn, cũng như mối nguy khi đốt lửa trong nhà, không thể nấu nướng gì, giả thử chúng ta biết chỗ lấy muối, dầu ăn và gia vị, chúng ta có định nấu vài món có dư âm của quá khứ hay không, nếu có rau, chỉ cần luộc rau cũng đủ cho chúng ta hài lòng, thịt cũng thế, ngoài bầy thỏ và gà quen thuộc, chó và mèo cũng nấu được nếu có thể bắt chúng, nhưng kinh nghiệm đúng là bà chủ của cuộc đời, ngay cả các con thú này trước kia thuần hóa, nay đã biết nghi ngờ những cái vuốt ve, giờ đây chúng săn theo đàn và sống thành đàn chúng bảo vệ nhau khỏi bị săn đuổi, và tạ ơn Thượng đế, vì chúng còn cặp mắt, chúng được trang bị tốt hơn để tránh hiểm nguy, và để tấn công nếu cần. Tất cả tình hình và nguyên do này đưa chúng ta tới kết luận rằng thực phẩm tốt nhất cho loài người là món được bảo quản trong lon và chai lọ, không chỉ vì nó thường đã được nấu chín, sẵn sàng để ăn, mà vì nó rất dễ mang đi và tiện dụng. Đúng, các sản phẩm để bán chứa trong tất cả các loại lon, chai lọ và bao gói này đều có kỳ hạn, nếu tiêu thụ sau hạn đó có thể gặp rủi ro và thậm chí nguy hiểm trong một số trường hợp, nhưng kinh nghiệm phổ biến đã mau chóng loan truyền một câu nói mà trong một cảm nhận nào đó không có câu trả lời, tương tự với một câu khác đã ít được dùng, xa mắt thì cách lòng, bây giờ thiên hạ thường nói, cặp mắt mù thì bao tử thép, để giải thích vì sao họ ăn nhiều rác rưởi như thế. Dẫn đầu nhóm, vợ bác sĩ nhẩm tính số thực phẩm bà còn dự trữ, sẽ đủ cho một bữa, nếu không kể con chó, nhưng cứ để nó tự lo theo cách của nó, như nó đã cắn cổ để cắt đứt tiếng kêu và mạng sống của con gà. ở nhà bà sẽ có, như ta có thể nhớ, với điều kiện chưa ai phá cửa vào, một số lượng dự trữ vừa phải, đủ cho hai người, nhưng ở đây có bảy người phải nuôi ăn, dự trữ của bà sẽ không lâu, ngay cả nếu bà phải áp dụng chế độ phân phối chặt chẽ. Ngày mai, hay trong vài ngày tới, bà sẽ phải quay lại kho dưới hầm của siêu thị, bà sẽ phải quyết định nên đi một mình hay yêu cầu chồng bà đi theo, hay người đàn ông mù đầu tiên, trẻ hơn và lanh lợi hơn, chọn giữa khả năng mang một lượng lớn thực phẩm và hành động nhanh, mà không quên tình thế rút lui. Rác trên đường có vẻ gấp đôi hôm qua, phân người nhão vì trận mưa tầm tã, mềm và chảy, phân của các ông các bà đi tháo ra đúng lúc chúng ta bước ngang, làm không khí tràn ngập mùi hôi thối kinh khủng nhất, như màn sương dày đặc phải hết sức cố gắng mới có thể tiến qua. Trên một công viên xung quanh cỏ cây, chính giữa có pho tượng, một bầy chó đang ngấu nghiến một xác người. Ông ta chắc mới chết, tay chân chưa cứng, như ta có thể thấy khi bầy chó dùng răng lôi kéo để xé thịt vướng ở kẽ răng ra khỏi xương. Một con quạ nhảy quanh tìm chỗ hở để lại gần bữa tiệc. Vợ bác sĩ ngoảnh mặt đi, nhưng quá trễ, chất nôn mửa trong ruột bà trào lên khôn cản, hai lần, ba lần, như cơ thể còn sống của chính bà đang bị một bầy chó khác giằng xé, một bầy cực kỳ tuyệt vọng, mình chịu hết nổi rồi, mình muốn chết ở đây. Chồng bà hỏi, Chuyện gì thế, những người khác được dây buộc vào nhau, lại gần hơn, thình lình cảnh giác, Chuyện gì vậy, Thức ăn làm bà khó chịu à, Lạ thật, tôi chả cảm thấy gì, Tôi cũng vậy. Càng tốt cho họ, họ chỉ nghe tiếng bầy chó náo động, tiếng quạ kêu thảng thốt bất ngờ, giữa cảnh hỗn loạn một con chó đã tình cờ đớp cánh nó, hoàn toàn vô tình, khi ấy vợ bác sĩ nói, Tôi không kìm được, xin lỗi, nhưng bầy chó ở đây đang ăn thịt một con chó khác. Chúng ăn thịt con chó của mình à, đứa bé mắt lác hỏi, Không, con chó của mình như cháu gọi, còn sống, và đang lảng vảng quanh chúng nhưng nó đứng cách xa. Sau khi xơi con gà, nó không đói lắm, người đàn ông mù đầu tiên nói. Em thấy đỡ chưa, bác sĩ hỏi, Đỡ, chúng ta đi, Con chó không phải của mình, nó chỉ bám theo mình, bây giờ có thể nó sẽ ở lại với mấy con này, trước kia có thể nó cùng đàn với chúng, bây giờ nó đã tìm lại bạn, Cháu muốn đi ị ở đây à, Cháu đau bụng, đau lắm, đứa bé than thở. Nó cố đi tiêu ngay tại chỗ, vợ bác sĩ lại nôn, nhưng vì lý do khác. Rồi họ băng qua công viên lớn và khi tới bóng hàng cây, vợ bác sĩ nhìn lại. Chó xuất hiện đông hơn và chúng đang tranh phần xác còn lại. Con chó của nước mắt đi tới, mõm nó chạm đất như đang đánh hơi tìm dấu, một vấn đề thói quen, vì lần này chỉ một cái liếc là đủ tìm thấy người phụ nữ mà nó đang tìm.
Chuyến đi tiếp tục, họ đã qua khỏi căn nhà của ông già đeo miếng vải đen che mắt khá xa, bây giờ họ đang đi dọc theo một đại lộ với các tòa nhà cao ngất hai bên. Xe cộ khu này đắt tiền, rộng rãi và tiện nghi, vì thế giải thích được tại sao thấy nhiều người mù đang ngủ trong đó, và nhìn bề ngoài, quả thật một chiếc limousine khổng lồ đã biến thành căn nhà thường trực, có thể vì dễ quay lại một chiếc xe hơn một căn nhà, những người chiếm chiếc này chắc đã làm giống như người trong khu cách ly đi tìm giường mình, mò mẫm đi và đếm xe từ góc đường, hai mươi bảy, bên tay phải, ta về tới nhà. Chiếc limousine đậu ở cửa một ngân hàng. Chiếc xe đã chở chủ tịch hội đồng quản trị tới dự phiên họp toàn thể hàng tuần, buổi họp đầu tiên từ khi tuyên bố bệnh dịch mù trắng, và không kịp đậu nó nơi tầng hầm chứa xe cho tới khi họp xong. Ông tài xế mù ngay khi vị chủ tịch sắp vào tòa nhà bằng cửa chính như thường lệ, ông kêu lên, chúng ta đang nói tới ông tài xế, nhưng ông, vị chủ tịch, không nghe thấy. Hơn nữa, số người tham dự phiên họp toàn thể hội đồng quản trị không đầy đủ như quy định, vì trong vài ngày qua một số giám đốc đã hóa mù. Chủ tịch không điểm danh khai mạc buổi họp, chương trình nghị sự cần thảo luận về các biện pháp phải thi hành trong trường hợp toàn bộ giám đốc và phụ tá của họ bị mù, và thậm chí ông không thể vào phòng họp vì khi thang máy đưa ông lên tầng mười lăm, chính xác là giữa tầng chín và mười, thì cúp điện, không bao giờ có lại. Họa vô đơn chí, cùng lúc đó anh thợ điện hóa mù, anh ta chịu trách nhiệm bảo trì nguồn điện nội bộ cũng như cái máy phát điện, một loại máy kiểu cũ, không tự động, đã đợi thay thế từ lâu, và như chúng ta đã nói, kết quả là thang máy ngừng lại ở giữa tầng chín và mười. Ông chủ tịch thấy người phục vụ đang đi cùng ông hóa mù, chính ông cũng mù một giờ sau, và vì điện không có lại và những ca mù trong ngân hàng hôm đó tăng bội, rất có khả năng là hai người vẫn còn đó, chết, khỏi cần nói, đóng trong một quan tài bằng thép, và vì thế may mắn tránh được lũ chó phàm ăn.
Nhân chứng không có, và nếu có thì không thấy bằng cớ họ được triệu tập tới các buổi khám nghiệm tử thi để kể cho chúng ta việc đã xảy ra, có thể thông cảm được là có kẻ sẽ hỏi làm sao biết sự việc đã xảy ra như thế nọ mà không như thế kia, câu trả lời được đưa ra là mọi chuyện đều giống như chuyện sáng thế, chả có ai ở đó, chả có ai chứng kiến điều gì, nhưng mọi người đều biết chuyện đã xảy ra. Vợ bác sĩ đã hỏi, rồi chuyện gì xảy ra cho các ngân hàng, chẳng phải bà lo lắng gì nhiều, dù bà đã giao phó tiền tiết kiệm của bà cho một ngân hàng, bà đưa ra câu hỏi chỉ vì tò mò, chỉ vì bà nghĩ về nó, thế thôi, chứ bà không trông đợi ai trả lời, chẳng hạn như, Thoạt kỳ thủy, Thượng đế tạo nên trời và đất, đất chưa có hình dạng và còn trống rỗng, bóng tối trùm trên mặt vực thẳm, và thần khí Thiên chúa bay lượn trên mặt nước, thay vào đó chuyện thực sự xảy ra là ông già đeo miếng vải đen che mắt kể khi họ đi trên đại lộ, Theo tôi nhận xét khi tôi còn có mắt để nhìn, thoạt tiên, thật là hãi hùng, thiên hạ sợ rốt cuộc bị mù và không có cách sống, họ chạy tới các ngân hàng để rút tiền, họ cảm thấy nên bảo vệ cho tương lai họ, việc này thông cảm được, nếu người ta biết mình hết còn làm việc được thì giải pháp duy nhất là trông cậy vào tiền tiết kiệm, miễn là nó còn, đã để dành từ hồi còn sung túc khi có dự phòng lâu dài, với điều kiện thiên hạ đủ khôn ngoan để tích lũy dần số tiết kiệm của họ, hậu quả của vụ chạy đôn chạy đáo này đối với ngân hàng là trong hai mươi bốn giờ một số ngân hàng chính có nguy cơ sụp đổ, Chính phủ can thiệp để yêu cầu bình tĩnh và kêu gọi ý thức công dân của dân chúng, kết thúc tuyên cáo bằng lời tuyên bố long trọng là Nhà nước sẽ nhận mọi trách nhiệm và bổn phận trong tai họa chung mà họ đang đối phó, nhưng biện pháp trấn an này không thành công trong việc giảm bớt khủng hoảng, không chỉ vì thiên hạ tiếp tục bị mù mà vì những kẻ còn thấy chỉ lo cứu vãn số tiền quý giá của họ, cuối cùng, không thể tránh khỏi, các ngân hàng nếu không vỡ nợ thì đóng cửa và nhờ cảnh sát bảo vệ, nhưng cũng chả ích gì, giữa đám đông ồn ào tụ tập trước các ngân hàng cũng có bọn cảnh sát thường phục cố sức đòi tiền họ đã để dành, một số đã tự ý biểu tình, thậm chí họ bảo cấp chỉ huy của họ là họ mù và vì thế bị sa thải, một số khác vẫn mặc đồng phục và đang làm nhiệm vụ, vũ khí của họ chĩa vào đám quần chúng bất mãn, rồi họ bỗng không thấy mục tiêu, nhóm này nếu có tiền trong ngân hàng thì họ hết hy vọng, chưa đủ, họ bị buộc tội đã thỏa hiệp với nhà chức trách, nhưng tệ hơn nữa các ngân hàng bị hàng đàn người thịnh nộ tấn công, một số mù và số khác không mù, nhưng tất cả đều tuyệt vọng, bây giờ không còn là vấn đề bình thản đưa tấm chi phiếu dể rút tiền ở quầy và nói với người thu ngân, Tôi muốn rút tiền tiết kiệm của tôi, mà là chộp lấy bất kỳ cái gì chộp được, tiền mặt trong ngăn kéo, bất kỳ cái gì còn lại trong ngăn kéo, trong két sắt ký gửi nào đã bất cẩn để mở, trong bao tiền kiểu cũ mà các ông bà nội ngoại thời xưa hay dùng, không thể tưởng tượng nổi, các đại sảnh bao la và lộng lẫy ở trụ sở chính, các văn phòng chi nhánh nhỏ ở nhiều quận chứng kiến những cảnh thật kinh khủng, ta cũng không nên quên các máy tự động bị cạy mở và lấy tới tờ bạc cuối cùng, trên màn ảnh một số máy hiện lên câu khó hiểu “cảm em bạn đã chọn ngân hàng này.” Máy móc thật ngu xuẩn, lẽ ra nó có thể nói chính xác hơn rằng mấy cái máy này đã bị chủ nó phản bội, tóm lại, toàn bộ hệ thống ngân hàng sụp đổ, sụp như tòa nhà xếp bằng lá bài, chẳng phải vì khái niệm sở hữu tiền hết được tôn trọng, chứng cớ là ai có tiền đều không muốn buông ra, kẻ không buông ra viện lẽ là chẳng ai tiên đoán được ngày mai sẽ xảy ra chuyện gì, hẳn nhiên đó cũng là suy nghĩ của mấy người mù chiếm đóng hầm đặt két sắt của ngân hàng, đợi phép lạ mở toang cánh cửa sắt nặng ngăn cách họ với sự giàu có, họ chỉ bỏ đi để tìm thức ăn và nước hay để thỏa mãn các nhu cầu khác của cơ thể, rồi họ trở về chốt của họ, họ có mật khẩu và thủ hiệu để người lạ không thể xâm nhập vào thành trì của họ, khỏi cần nói họ sống trong bóng tối hoàn toàn, chả sao, với bệnh mù đặc biệt này mọi thứ đều trắng. Ông già đeo miếng vải đen che mắt kể lại các biến cố khủng khiếp về ngành ngân hàng và tài chính khi họ chậm chạp băng qua thành phố, thỉnh thoảng dừng lại để đứa bé mắt lác xoa dịu cơn rối loạn khôn kham trong ruột của nó, và tuy giọng nói có sức thuyết phục của ông say mê diễn tả, câu chuyện của ông hẳn có vài điều phóng đại, chuyện về người mù sống trong hầm ngân hàng chẳng hạn, làm sao ông rõ nếu ông không biết mật khẩu hay thủ hiệu, dù sao đi nữa nó cũng đủ cho chúng ta mường tượng.
Ánh sáng đang mờ dần khi rốt cuộc họ đến khu phố bác sĩ và vợ ông sống. Đường sá không khác những nơi khác, khắp nơi dơ bẩn, có các nhóm mù lang thang vô định, và hai con chuột khổng lồ, lần đầu tiên họ bắt gặp, nhưng chỉ vì tình cờ trước đó họ chưa gặp, ngay cả mèo cũng phải tránh chúng khi chúng đi kiếm ăn, vì chúng lớn gần bằng mèo và chắc chắn dữ tợn hơn nhiều. Con chó của nước mắt nhìn lũ chuột lẫn bầy mèo bằng sự hững hờ của kẻ sống trong một vòm cảm xúc khác, chúng ta có thể nói như vậy, phải chăng vì con chó tiếp tục là con chó như nó đã là, một con thú mang tính người. Nhìn chốn quen thuộc, vợ bác sĩ không suy nghĩ u sầu như thông lệ, gồm có, Thời gian qua mau thật, mới ngày nào chúng ta sống hanh phúc nơi này, điều làm bà sửng sốt là nỗi thất vọng, trong vô thức bà đã tin, bà vẫn như thế, rằng bà sẽ thấy phố xá sạch sẽ, được quét dọn, gọn gàng, hàng xóm của bà bị mù đôi mắt, nhưng không mù hiểu biết, Mình thật ngốc, bà nói lớn, Sao thế, chuyện gì thế, chồng bà hỏi, Không, mơ mộng hão huyền thôi, Thời gian qua mau thật, căn hộ sẽ như thế nào, ông tự nhủ, Chúng ta sẽ biết ngay thôi. Họ còn yếu, vì thế leo thang rất chậm, ngừng lại thở ở mỗi đầu thang, vợ bác sĩ đã nói, Trên tầng năm. Họ cố đi lên, mỗi người tự dùng hơi sức của mình, con chó của nước mắt lúc đi trước, lúc đi sau, như nó sinh ra để hướng dẫn một đàn cừu, theo lệnh đừng để lạc con cừu nào. Những cánh cửa mở có tiếng nói bên trong, mùi hôi quen thuộc thoảng ra, hai lần người mù xuất hiện ở ngưỡng cửa và nhìn bằng đôi mắt đờ đẫn, Ai đó, họ hỏi, vợ bác sĩ nhận ra một giọng, giọng kia không phải người sống trong tòa nhà này. Chúng tôi sống ở đây, bà chỉ nói thế. Mặt người hàng xóm tỏ ra thoáng nhận biết, nhưng bà ta không hỏi, Có phải bà là vợ ông bác sĩ, có lẽ bà ta sẽ nói khi đã vào trong, Người trên tầng năm về. Đến đầu thang cuối cùng, ngay cả trước khi đặt chân lên đầu thang, vợ bác sĩ đã loan báo, Cửa khóa. Có nhiều dấu hiệu cạy cửa để vào nhưng cánh cửa đứng vững sau cuộc tấn công. Bác sĩ cho tay vào túi trong áo khoác mới của ông để lấy chìa khóa. Ông giơ nó lên, chờ đợi, nhưng vợ ông đã dịu dàng cầm tay ông đưa tới ổ khóa.