Lúc đầu, khi số người mù bị nhốt trong phòng này vẫn còn đếm trên mười đầu ngón tay, khi trao đổi hai, ba câu là đủ để biến người lạ thành bạn đồng hành trong nỗi bất hạnh, và ba, bốn câu nữa họ có thể tha thứ mọi lỗi lầm của nhau, một số lỗi thật nghiêm trọng, và nếu không lập tức tha thứ hết thì chỉ là vấn đề kiên nhẫn đợi vài ngày, rồi sự việc trở nên quá rõ là những kẻ khốn khố tội nghiệp này phải chịu bao nhiêu hoạn nạn vô lý, mỗi lần như vậy có thể họ lại đòi hỏi được an ủi lập tức, hay như ta nói, đòi được thỏa mãn nhu cầu của nó. Dù vậy, tuy biết là ít có cách cư xử hoàn hảo và ngay cả bản tính thận trọng và khiêm tốn nhất cũng có điểm yếu, phải công nhận rằng những người mù đầu tiên bị đưa vào đây để cách ly đều có ý thức ít nhiều, có thể chịu đựng với lòng tự trọng nỗi gian nan do bản tính tục tằn kinh khủng của con người gây ra. Giờ đây tất cả giường đã có người chiếm, tất cả hai trăm bốn chục giường, chưa tính người mù phải ngủ trên sàn nhà, không sức tưởng tượng nào, dù có khả năng so sánh, hình dung và ẩn dụ phong phú và sáng tạo đến mấy, có thể diễn tả đúng sự dơ bẩn ở đây. Không những tình trạng phòng vệ sinh chẳng bao lâu trở thành cái hang hôi hám như cống rãnh dưới địa ngục đầy các linh hồn bị đọa đày, mà cả vì một số bệnh nhân thiếu tôn trọng hay bỗng dưng quá mót đã biến hành lang và lối đi thành hố xí, thoạt đầu chỉ thỉnh thoảng nhưng bây giờ trở thành thói quen. Kẻ bất cần và thiếu nhẫn nại nghĩ, Chả sao, chả ai thấy được mình, rồi họ làm tại chỗ. Khi không còn cách nào tới phòng vệ sinh, người mù bị nhốt bắt đầu dùng sân làm chỗ xả và bài tiết. Những kẻ bản tính tế nhị hay có giáo dục sẽ nhịn cả ngày, họ cố sức chịu đựng tới tối, họ đoán chừng là tới khi hầu hết mọi người đều ngủ trong phòng, rồi họ đi, bóp bụng hay khép chân lại, tìm một, hai tấc đất sạch nếu có giữa thảm phân nhoe nhoét bất tận, và tệ hơn nữa, chịu bị lạc trong không gian vô tận của mảnh sân, nơi chả có điểm hướng dẫn nào ngoài vài cái cây còn sống sót sau cơn tìm kiếm điên cuồng của người trước, và cả giữa mấy gò thấp lúc này gần phẳng vừa đủ lấp người chết. Mỗi ngày một lần, luôn luôn vào lúc chiều tối, như đồng hồ báo thức reo đúng giờ, giọng nói trên loa phóng thanh nhắc lại các lời chỉ dẫn và cấm đoán quen thuộc, nhấn mạnh tới lợi ích khi dùng thường xuyên sản phẩm lau chùi, nhắc người bị nhốt là có một máy điện thoại trong mỗi phòng để yêu cầu cung cấp các thứ cần thiết mỗi khi hết, nhưng cái thật cần là một vòi nước mạnh để rửa hết cứt, rồi một đạo quân thợ ống nước tới sửa các bể chứa để có thể dùng lại, rồi nước, rất nhiều nước, để giội những chất thải xuống cống, và, chúng tôi xin con mắt, một cặp mắt, một bàn tay có thể dẫn dắt chúng tôi, một tiếng nói bảo tôi, Lối này. Những người mù bị nhốt này, nếu chúng ta không tới giúp họ, chẳng bao lâu họ sẽ biến thành loài thú, tệ hơn nữa, thành loài thú mù. Câu này không phát ra từ giọng nói vô danh đã kể về các bức tranh và hình ảnh của thế giới này, người đang nói, mặc dù dùng những chữ khác trong đêm khuya, là vợ bác sĩ nam bên cạnh chồng, đầu họ chui dưới một tấm chăn, Phải tìm ra giải pháp cho tình trạng bẩn thỉu khủng khiếp này, em hết chịu nổi và em không thể tiếp tục giả vờ là không thấy, Cứ nghĩ tới hậu quả mà xem, gần như chắc chắn họ sẽ cố biến em thành nô lệ của họ, một thứ đầy tớ chung, em sẽ bị mọi người sai khiến, họ sẽ đợi em đút ăn cho họ, tắm rửa họ, giúp họ đi ngủ và đánh thức họ dậy lúc trời sáng, và bắt em đưa họ đi đây đi đó, xì mũi cho họ và lau nước mắt họ, họ sẽ gọi em lúc em ngủ, sỉ vả em nếu em bắt họ đợi, Làm sao chính anh lại có thể đòi em tiếp tục nhìn cảnh khốn khổ này, thường trực trước mắt em, mà không nhấc một ngón tay lên giúp, Em đã làm quá đủ rồi, Em ích lợi gì, nếu mối lo chính của em chỉ là đừng để ai biết em có thể thấy, Có kẻ sẽ ghét em vì em thấy, đừng nghĩ mù lòa làm chúng ta thành người tốt hơn, Nó cũng chẳng làm chúng ta xấu hơn, rồi chúng ta sẽ xấu hơn, cứ nhìn chuyện xảy ra khi tới giờ chia thức ăn, Đúng vậy, người còn thấy có thể kiểm soát việc phát thực phẩm cho mọi người trong này, chia không thiên vị, theo lẽ phải, rồi sẽ hết than phiền, sẽ dứt tiếng cãi nhau không ngớt khiến em phát điên, anh không biết nhìn hai người mù đánh nhau là như thế nào, Không nhiều thì ít đánh nhau luôn luôn là một hình thức mù lòa, Chuyện này khác, Em cứ làm điều em nghĩ là tốt nhất, nhưng đừng quên chúng ta là gì ở đây, mù, chỉ mù, những kẻ mù không có lời nói tử tế hay lòng thương xót, thế giới nhân đức và sinh động của trẻ mồ côi mù đã kết thúc, bây giờ mình đang ở trong vương quốc khắc nghiệt, tàn nhẫn, bất khoan dung của người mù, Phải chỉ anh có thể thấy điều em phải thấy, anh sẽ muốn mù, Anh tin em, nhưng không cần, vì anh đã mù, Tha lỗi cho em, anh yêu, phải chỉ anh biết, Anh biết, anh biết, cả đời anh nhìn vào mắt người, nó là bộ phận duy nhất trên cơ thể mà linh hồn có thể còn hiện diện, và nếu những con mắt đó mất đi, Ngày mai em sẽ nói với họ là em có thể thấy, Hy vọng em sẽ không hối tiếc, Ngày mai em sẽ bảo họ, bà ngập ngừng rồi nói thêm, Trừ phi lúc đó em rốt cuộc cũng gia nhập vào thế giới của họ.
Nhưng việc đó chưa chịu xảy ra. Sáng hôm sau, khi bà thức giấc, rất sớm như thường lệ, hai mắt bà vẫn thấy rõ như trước. Tất cả người mù trong phòng còn ngủ. Bà tự hỏi nên bảo họ thế nào, bà có nên gom hết cả lại rồi báo tin, có lẽ nên làm một cách thận trọng, đừng phô trương, chẳng hạn nói như không muốn làm vấn để quá trầm trọng, Tưởng tượng coi, ai mà nghĩ tôi vẫn sáng mắt giữa bao nhiêu người bị mù, hay có lẽ khôn ngoan hơn, giả vờ bà đã mù thật rồi bỗng nhiên thấy lại, nó có thể là cách cho mọi người một hy vọng nào đó. Nếu bà ta có thể thấy lại, họ sẽ bảo nhau, có lẽ mình cũng sẽ thấy lại, mặt khác, họ có thể bảo bà, Nếu như vậy thì đi ra, cút đi, khi ấy bà sẽ đáp rằng bà không thể bỏ đi mà không có chồng bà, và quân đội sẽ không thả bất kỳ người mù nào khỏi khu cách ly, vì vậy không có cách nào khác hơn là cho phép bà ở lại. Một số người mù đang cựa quậy trên giường, và như thông lệ mỗi sáng, họ xì hơi, nhưng điều này không làm bầu khí quyển buôn nôn hơn, chắc nó đã tới mức bão hòa. Mùi xú uế không chỉ từ các phòng vệ sinh lan ra nồng nặc làm ta muốn ói, mà cả mùi hôi lưu cữu của hai trăm năm chục người thân thể đẫm mồ hôi, họ không thể hoặc không biết cách tự tắm rửa, họ mặc quần áo ngày càng bẩn hơn, họ ngủ trên những cái giường họ thường xuyên phóng uế. Xà phòng, thuốc tẩy trắng, chất tẩy ích lợi gì, bỏ phí khắp nơi, nếu vòi hoa sen nghẹt hay bị rơi khỏi ống nước, nếu cống ngập nước bẩn chảy lan ra ngoài phòng tắm, ướt đẫm ván sàn hành lang, rỉ qua khe nứt của các phiến đá lát. Nghĩ tới chuyện can thiệp vào là điên, vợ bác sĩ bắt đầu suy ngẫm, ngay cả nếu họ không đòi hỏi mình phải hầu họ, hoàn toàn không chắc, chính mình sẽ không chịu nổi rồi bắt đầu chùi rửa cho tới khi kiệt sức, đây không phải là việc cho một người. Lòng can đảm của bà trước đó hình như vững chắc, bắt đầu đổ vỡ, dần dần bỏ rơi bà khi đối diện với thực tế phũ phàng xông vào mũi và chướng mắt, bây giờ là lúc biến lời nói thành hành động. Mình là đứa hèn, bà cáu kỉnh lẩm bẩm, thà mù còn hơn đi loanh quanh như một tên truyền giáo nhút nhát. Ba người mù đã thức dậy, một người là anh dược tá, họ sắp ra tiền sảnh để nhận phần thực phẩm phân phối cho phòng đầu. Vì thiếu thị lực, không thể nói là phân chia bằng mắt, thêm một thùng, bớt một thùng, ngược lại, thật tội nghiệp khi thấy họ loay hoay đếm rồi phải bắt đầu lại từ đầu, một số kẻ có tính nghi ngờ muốn biết chính xác người khác mang cái gì, cuối cùng luôn nổ ra cãi nhau, một cái đầy thô bạo, một cái tát đối với phụ nữ mù, là điều không thể tránh. Trong phòng, mọi người bây giờ đã thức, sẵn sàng nhận khẩu phần của mình, nhờ kinh nghiệm họ đã nghĩ ra một cách phân phối khá dễ, họ bắt đầu bằng cách mang tất cả thực phẩm tới cuối phòng, chỗ có giường của bác sĩ và vợ ông cũng như cô gái đeo kính đen và đứa bé đang đòi mẹ, rồi những người bị nhốt chung tới đó để lấy thức ăn của họ, mỗi lần hai người, bắt đầu từ giường gần lối vào nhất, số một bên phải, số một bên trái, số hai bên phải, số hai bên trái, vân vân và vân vân, mà không một lời hằn học hay chen lấn, đúng là lâu hơn, nhưng giữ được thanh bình cũng đáng công đợi. Người đầu tiên nghĩa là người có thực phẩm ngay trong tầm tay lại là người cuối cùng được phát, ngoại trừ đứa bé mắt lác, dĩ nhiên, nó luôn ăn xong trước khi cô gái đeo kính đen nhận phần mình, vì thế một phần thức ăn đáng lẽ là của cô luôn luôn vào bụng đứa bé. Tất cả người mù đã ngước đầu về phía cửa, hy vọng nghe tiếng chân của bạn cùng phòng, tiếng loạng choạng không thể lầm của người đang khiêng một vật gì, nhưng đây không phải là tiếng ồn ào bỗng dưng nghe thấy mà là tiếng người đang chạy nhanh, nếu một kỳ công như vậy có thể xảy ra đối với kẻ không thể thấy chỗ đặt chân của mình. Nhưng làm sao có thể tả khác khi họ xuất hiện thở hổn hển ở cửa. Ngoài đó xảy ra chuyện gì làm họ chạy vào trong này, và cả ba người đang cố chen qua cửa cùng lúc để báo một tin bất ngờ, Tụi nó không cho phép chúng tôi lấy thực phẩm, một người nói, và hai người kia nhắc lại lời anh ta, Tụi nó không cho phép mình, Ai, bọn lính à, một giọng nào đó hỏi, Không, người mù, Người mù nào, chúng ta ở đây đều mù cả, Chúng tôi không biết tụi nó là ai, anh dược tá nói, nhưng tôi nghĩ họ chắc thuộc nhóm người tới cùng một lúc, nhóm tới cuối cùng, Còn chuyện không cho phép anh lấy thực phẩm là sao, bác sĩ hỏi, cho tới nay chưa hề có vấn đề, Tụi nó nói bây giờ không như vậy nữa, từ nay ai muốn ăn phải mua. Khắp phòng nổi lên tiếng phản đối, Đâu có được, Tụi nó lấy thức ăn của mình, Đồ ăn cắp, Ô nhục, người mù hại người mù, Tôi chưa bao giờ nghĩ đời mình sẽ thấy chuyện như thế này, Mình đi kiện với trung sĩ. Một người cương quyết hơn đề nghị cả bọn họ cùng đi đòi phần chính đáng của mình, Không dễ, anh dược tá nói, tụi nó đông lắm, tôi có cảm tưởng rất rõ là chúng lập một nhóm lớn, và tệ nhất là tụi nó có vũ khí, Anh nói có vũ khí là làm sao, ít nhất tụi nó có dùi cui, tay tôi vẫn còn đau vì bị quất một cú, một người trong bọn nói, Chúng ta thử giải quyết việc này một cách hòa bình, bác sĩ nói, tôi sẽ đi với anh để nói với mấy người này, chắc có hiểu lầm, Tất nhiên, thưa bác sĩ, tôi ủng hộ ông, anh dược tá nói, nhưng theo cách cư xử của chúng, tôi không nghĩ ông thuyết phục được chúng, Dù vậy, mình phải ra đó, mình không thể để như vậy, Em đi với anh, vợ bác sĩ nói. Nhóm nhỏ rời phòng, ngoại trừ người kêu đau cánh tay, ông ta cảm thấy đã làm xong bổn phận của mình và ở lại để kể cho người khác về chuyến đi hiểm nghèo của ông, phần thực phẩm của họ cách hai bước, và một hàng người bảo vệ chúng, Bằng dùi cui, ông nhấn mạnh.
Cùng tiến tới như một tiểu đội, họ chen qua đám bệnh nhân mù của mấy phòng kia. Khi họ tới tiền sảnh, vợ bác sĩ lập tức biết không thể đối thoại ngoại giao được, và có lẽ chả bao giờ được. Ở giữa tiền sảnh, một nhóm bệnh nhân mù đứng vòng quanh các thùng thực phẩm, chúng trang bị gậy và thanh sắt giường, chĩa ra phía trước như lưỡi lê hay cây giáo, đương đầu với sự tuyệt vọng của những người mù vây quanh đang vụng về cố phá vỡ hàng phòng ngự, có người hy vọng tìm được một lỗ hổng, một khe hở mà có đứa đã bất cẩn không khép lại, họ đưa tay lên đỡ gạt các cú đánh, người khác bò lổm ngổm cho tới khi đụng vào chân đối phương, bị đầy lùi vì cú quất lên lưng hay một cái đá mạnh. Đánh một cách mù quáng, như tục ngữ đã nói. Cảnh này còn kèm thêm những lời phản đối căm phẫn, tiếng thét giận dữ, Chúng tôi đòi phần thức ăn của chúng tôi, Chúng tôi có quyền ăn, Đồ vô lại, Thật là thái quá, Không thể tưởng tượng nổi, có một anh chàng ngây thơ hay lơ đãng nói, Gọi cảnh sát, có lẽ trong số họ có vài anh cảnh sát, như mọi người đều biết, chứng mù không chừa một nghề nào hay giới nào, nhưng một cảnh sát bị hóa mù không giống như một cảnh sát mù, còn hai anh cảnh sát chúng ta biết, họ đã chết và được chôn sau nhiều cố gắng. Thôi thúc vì hy vọng ngu xuẩn rằng nhà chức trách sẽ phục hồi lại sự yên bình cũ cho nhà thương điên, áp đặt công lý, mang lại bình an cho tâm hồn, một bà mù cố sức đi tới lối vào chính và gọi lớn cho mọi người nghe, Giúp chúng tôi, tụi côn đồ này định ăn cắp thức ăn của chúng tôi. Bọn lính giả điếc, lệnh trung sĩ đã nhận của ông đại úy mới tạt ngang trong một chuyến đi thăm chính thức không thể rõ ràng hơn, Nếu họ rốt cuộc giết lẫn nhau thì càng tốt, họ càng ít. Bà mù chửi rủa té tát như mụ điên hồi xửa hồi xưa, chính bà gần như loạn trí, nhưng loạn trí vì hoàn toàn tuyệt vọng. Cuối cùng, biết lời kêu gọi của bà là vô ích, bà lặng im, vào trong khóc nức nở, và mù tịt mình đang đi đâu, bà nhận một cú lên đầu làm bà ngã xuống sàn. Vợ bác sĩ muốn chạy tới giúp bà đứng lên, nhưng tình thế hỗn loạn tới nỗi không nhích được hơn hai bước. Người mù đến đòi thực phẩm đã bắt đầu rút lui trong xáo trộn, khả năng định hướng của họ mất hoàn toàn, họ vấp lên nhau, ngã xuống, đứng lên, rồi lại ngã, một số thậm chí chẳng buồn cố đứng lên, bỏ cuộc, nằm sấp trên đất, kiệt sức, khốn khổ, đau nhừ, mặt họ gí chặt xuống sàn gạch. Khi ấy vợ bác sĩ kinh hoảng thấy một trong mấy tên mù côn đồ rút súng trong túi ra rồi sống sượng giơ lên trời. Tiếng nổ làm miếng vữa lớn trên trần rớt xuống mấy cái đầu không được bảo vệ của họ càng làm tăng hoảng loạn. Gã du côn quát, Mọi người im lặng, câm họng lại, đứa nào dám lên tiếng là tao bắn thẳng, bất kể trúng ai, rồi lúc đó hết kêu ca. Người mù không nhúc nhích. Gã có súng tiếp tục, Nghe đây và đừng cãi cọ, từ nay về sau bọn tao sẽ lo vụ thực phẩm, tất cả tụi mày coi chừng, đừng đứa nào dấm dớ nghĩ chuyện ra đó kiếm, bọn tao sẽ đặt người gác ở lối vào, bất cứ ai định trái lệnh này sẽ nhận lãnh hậu quả, từ nay sẽ bán thức ăn, ai muốn ăn phải mua. Chúng tôi phải trả thế nào, vợ bác sĩ hỏi, Tao đã bảo không đứa nào được nói, gã côn đồ có súng gầm lên, quơ vũ khí trước mặt. Phải có người nói, chúng tôi cần biết chúng tôi phải làm thế nào, tìm thức ăn ở đâu, tất cả chúng tôi sẽ đi một lúc, hay từng người một, Con mụ này định bày trò gì đây, một đứa trong nhóm bình phẩm, nếu mày bắn nó thì bớt được một miệng phải nuôi, Nếu tao thấy được nó thì nó đã ăn một viên đạn vào bụng. Rồi hắn nói với mọi người, Quay về phòng tụi mày tức khắc, ngay phút này, khi nào bọn tao khiêng xong thức ăn vào thì bọn tao sẽ quyết định làm gì, Còn mua làm sao, vợ bác sĩ lại nói, chúng tôi phải trả bao nhiêu cho một phần cà phê sữa và bánh quy, Nó muốn chết thật mà, con mụ này, cũng giọng đó nói, Để nó cho tao, gã kia nói, rồi đổi giọng, Mỗi phòng sẽ chỉ định hai đứa chịu trách nhiệm gom góp đồ đạc quý giá của mọi người, tất cả đồ quý giá đủ loại, tiền, đổ trang sức, nhẫn, vòng đeo tay, khuyên tai, đồng hồ, mọi thứ tụi bay có, rồi đem đống đồ qua phòng thứ ba bên trái, chỗ bọn tao ở, nếu tụi bay muốn nghe lời khuyên thân mật thì đừng tính lừa bọn tao, bọn tao biết trong đám tụi mày có đứa sẽ giấu đồ quý giá, nhưng tao cảnh cáo tụi mày nên nghĩ lại, nếu bọn tao cảm thấy tụi mày không nộp đủ thì tụi mày khỏi có đồ ăn mà cứ nhai tiền và gặm kim cương của tụi mày. Một ông mù ờ phòng thứ hai bên phải hỏi, Chúng tôi phải làm gì, chúng tôi nộp mọi thứ một lượt, hay chúng tôi trả theo món chúng tôi ăn, Hình như tao giải thích không đủ rõ, gã có súng nói, rồi cười, trước tiên tụi mày nộp, rồi tụi mày ăn, còn chuyện trả theo món tụi mày ăn thì sẽ phải giữ sổ sách cực kỳ phức tạp, tốt nhất là nộp hết mọi thứ một lần rồi bọn tao sẽ coi tụi mày đáng được ăn bao nhiêu, nhưng tao cảnh cáo một lần nữa, đừng tính giấu bất kỳ cái gì vì tụi mày sẽ phải trả giá đắt, và để khỏi ai trách bọn tao là làm ăn không lương thiện, hãy nhớ là sau khi nộp hết mọi thứ tụi mày có thì bọn tao sẽ đi kiểm tra, tụi mày sẽ gặp rắc rối nếu bọn tao kiếm thấy chỉ một xu thôi, bây giờ tao muốn tất cả ra khỏi chỗ này càng nhanh càng tốt. Hắn giơ tay lên bắn một phát nữa. Vữa lại rơi xuống đất. Còn mày, gã côn đồ có súng nói, tao sẽ không quên giọng của mày, Còn tôi cũng không quên bộ mặt của anh, vợ bác sĩ đáp.
Chẳng ai có vẻ chú ý tới sự vô lý của một bà mù nói bà ta sẽ không quên một khuôn mặt mà bà ta không thấy. Người mù đã rút nhanh, tìm các khung cửa, và những người trong phòng đầu báo ngay tình hình cho các bạn cùng phòng, Theo những gì chúng tôi nghe được, tôi không tin là lúc này chúng ta có thể làm gì khác hơn là tuân theo, bác sĩ nói, bọn chúng chắc khá đông, và tệ nhất là chúng có vũ khí. Chúng ta cũng có thể tự vũ trang, anh dược tá nói, Phải, bằng mấy cành cây nếu còn cành nào để bẻ trong tầm tay, bằng mấy thanh sắt giường mà chúng ta chẳng có sức dùng, trong khi chúng có ít nhất một khẩu súng trong tay, Tôi không nộp của cải của tôi cho bọn chó đẻ mù đó, một người tỏ ý, Tôi cũng vậy, một người khác hùa theo. Đúng vậy, hoặc là tất cả chúng ta nộp hết mọi thứ, hoặc là không ai nộp gì, bác sĩ nói, Chúng ta không có cách nào khác, vợ ông nói, vả lại, chế độ trong này chắc giống như họ đã áp đặt ngoài kia, ai không muốn mua thì cứ việc, quyền của họ, nhưng sẽ không có gì ăn và đừng mong sống trên lưng chúng tôi, Chúng ta sẽ bỏ hết những gì mình có và nộp hết mọi thứ, bác sĩ nói, Còn những người không có gì để nộp thì sao, anh dược tá hỏi, Họ sẽ ăn cái gì người khác cho họ, như câu châm ngôn là, góp theo năng lực, hưởng theo nhu cầu. Một thoáng ngập ngừng, rồi ông già đeo miếng vải đen che mắt hỏi, Vậy thì chúng ta sẽ yêu cầu ai đảm nhiệm, Tôi đề nghị bác sĩ, cô gái đeo kính đen nói. Không cần phải bầu, cả phòng nhất trí. Mình phải có hai người, bác sĩ nhắc họ, có ai muốn tình nguyện không, ông hỏi, Tôi muốn, nếu không ai tình nguyện, người đàn ông mù đầu tiên nói, Tốt lắm, chúng ta bắt đầu thu góp, chúng tôi cần một cái túi, hay một cái giỏ, một cái va li nhỏ, thứ nào cũng được, Tôi có thể bỏ cái này, vợ bác sĩ nói, rồi bắt đầu đổ một cái túi ra ngay, trong đó bà cất đồ trang sức và các món linh tinh khác từ hồi bà không bao giờ tưởng tượng nổi hoàn cảnh bà phải sống như bây giờ. Giữa đám chai lọ, hộp và ống tuýp từ một thế giới khác, có một cây kéo dài khá nhọn. Bà không nhớ đã cất nó ở đó, nhưng nó ở đó. Vợ bác sĩ ngẩng đầu lên. Những người mù đang đợi, chồng bà đã đi tới giường của người đàn ông mù đầu tiên, họ đang nói chuyện với nhau, cô gái đeo kính đen đang nói với đứa bé mắt lác rằng thức ăn sẽ tới ngay, trên sàn nhà, nhét sau bàn ngủ, là miếng băng vệ sinh vấy máu, như thể cô gái đeo kính đen lo âu, với tính thùy mị trong trắng và vô nghĩa, giấu nó khỏi con mắt của những người không thể thấy. Vợ bác sĩ nhìn cây kéo, bà cố nghĩ tại sao bà lại nhìn nó đăm đăm như thế này, như thế nào, như thế này, nhưng bà không nghĩ được lý do, thành thật mà nói, bà hy vọng tìm thấy lý do gì ở cây kéo dài đang nằm trong bàn tay xòe ra của bà, hai lưỡi kéo mạ kền, mũi nhọn lấp lánh, Em có cái túi chưa, chồng bà hỏi bà, Vâng, nó đây, bà đáp, rồi đưa tay đang cầm cái túi rỗng ra trong khi tay kia giấu sau lưng để che cây kéo, Chuyện gì vậy, bác sĩ hỏi, Không, vợ ông đáp, bà cũng có thể dễ dàng trả lời, Anh có thấy gì đâu, giọng em chắc lạ, thế thôi, chả có gì khác. Cùng đi với người đàn ông mù đầu tiên, bác sĩ tiến tới bà, tay ông ngập ngừng nhận cái túi, rồi nói, Bắt đầu chuẩn bị đồ đạc của các ông bà, chúng tôi sẽ khởi sự thu góp. Vợ ông tháo đồng hồ, làm luôn cho chồng, gỡ khuyên tai, một bộ vòng nhỏ đính hồng ngọc, sợi dây chuyền vàng bà đeo quanh cổ, nhẫn cưới của bà, nhẫn của ông, cả hai đều dễ tháo, Ngón tay mình đã gầy hơn, bà nghĩ, bà bắt đầu cho mọi thứ vào túi, rồi tiền họ mang theo từ nhà, nhiều tờ bạc khác mệnh giá, vài đồng xu, Hết rồi, bà nói, Em chắc chứ, bác sĩ nói, nhìn cho kỹ, Đó là tất cả mọi thứ đáng giá mình có. Cô gái đeo kính đen đã gom xong của cải, cũng chả khác gì mấy, cô có hai vòng đeo tay thay vì một, nhưng không có nhẫn cưới. Vợ bác sĩ đợi tới khi chồng bà và người đàn ông mù đầu tiên đã quay lưng đi và cô gái đeo kính đen cúi xuống đứa bé mắt lác, Cứ nghĩ cô như mẹ cháu, cô nói, cô sẽ mua cho cả hai, rồi bà lùi về bức tường ở cuối phòng. Ở đó, như trên các bức tường khác, có mấy cây đinh lớn thòi ra chắc đã được người điên dùng làm chỗ treo của cải và đồ trang sức rẻ tiền. Bà chọn cái đinh cao nhất mà bà có thể với tới, và treo cây kéo ở đó. Rồi bà ngồi xuống giường mình. Chồng bà và người đàn ông mù đầu tiên đang chậm chạp tiến vế phía cửa, họ ngừng lại thu góp tài sản từ người có của để góp ở cả hai bên lối đi, một số phản đối rằng họ bị cướp một cách trơ tráo, và đó là sự thật hoàn toàn, kẻ khác tự lột bỏ của cải với vẻ lãnh đạm, như đang nghĩ là suy cho cùng thì trên thế gian này chẳng có gì thuộc về chúng ta theo nghĩa tuyệt đối, lại một sự thật quá hiển nhiên khác nữa. Lúc họ tới cửa phòng, sau khi thu góp xong, bác sĩ hỏi, Chúng ta đã nộp hết rồi chứ, vài giọng cam chịu đáp ừ, một số không nói gì, và sẽ có ngày chúng ta biết phải chăng họ im lặng để tránh nói dối. Vợ bác sĩ nhìn lên cây kéo. Bà ngạc nhiên thấy nó cao tít, treo trên một cây đinh, như không phải chính bà đã cất nó ở đó, rồi bà ngẫm nghĩ mang nó theo thật hay, bây giờ bà có thể tỉa râu cho chồng, làm ông nom bảnh bao hơn, vì như chúng ta biết, sống trong hoàn cảnh này đàn ông không thể cạo râu như bình thường. Khi bà nhìn lại phía cửa, hai người đàn ông đã biến mất trong bóng tối hành lang và đang đi tới phòng thứ ba bên trái, nơi họ đã được bảo phải tới trả tiền cho thức ăn của họ. Thức ăn hôm nay, cũng như ngày mai, và có lẽ cho cả tuần, rồi sau đó, câu hỏi không có câu trả lời, mọi thứ chúng ta có để trả sẽ hết.
Khá ngạc nhiên, hành lang không đông nghẹt như thông lệ, vì bình thường, khi người bị nhốt rời phòng, họ không tránh khỏi bị vấp, va nhau và ngã, người bị đụng nguyền rủa, chửi bới tục tĩu, kẻ đụng người khác trả đũa bằng những lời sỉ vả ghê gớm hơn, nhưng chả ai chú ý, người ta phải trút cảm nghĩ của mình, nhất là nếu họ mù. Phía trước có tiếng chân và người nói, họ chắc là phái viên từ các phòng kia đang làm theo lệnh, Hoàn cảnh của mình thật tệ, thưa bác sĩ, người đàn ông mù đầu tiên nói, như thể bị mù chưa đủ, mình còn mắc phải nanh vuốt của tụi mù ăn cắp, hình như đó là số phận của tôi, đầu tiên là tên ăn cắp xe, bây giờ là bọn đê tiện này gí súng cướp thức ăn của mình, Khác là ở chỗ đó, bọn nó có súng, Nhưng đạn không còn mãi, Chả có gì còn mãi, nhưng trong hoàn cảnh này đạn còn mãi vẫn hơn, Sao thế, Nếu hết đạn, nghĩa là có kẻ bắn hết đạn, và chúng ta đã có quá nhiều xác chết, Mình ở vào hoàn cảnh quá quắt, Nó đã quá quắt từ khi chúng ta tới đây, nhưng chúng ta vẫn kiên nhẫn chịu đựng, Ông là người lạc quan, thưa bác sĩ, Không, tôi không lạc quan, nhưng tôi không thể tưởng tượng được điều gì tệ hơn hoàn cảnh hiện thời của chúng ta, Ôi dào, tôi hoàn toàn không tin bất hạnh và xấu xa là có giới hạn, Anh có thể đúng, bác sĩ nói, rồi như ông tự nói với mình, Phải có gì xảy ra, một kết luận chứa đựng mâu thuẫn, hoặc là cuối cùng phải có gì tệ hơn thế này, hoặc là từ nay sự việc sẽ khá hơn, mặc dù mọi dấu hiệu đều cho thấy ngược lại. Đi đều bước và quẹo ở vài góc, họ tiến tới phòng thứ ba. Bác sĩ lẫn người đàn ông mù đầu tiên chưa bao giờ mạo hiểm tới đây, nhưng hai cánh được xây theo mô hình đối xứng triệt để, khá hợp lý, ai quen với cánh bên phải sẽ định hướng không khó khăn bên cánh trái, và ngược lại, một bên ta chỉ phải rẽ bên trái trong khi bên kia ta phải quẹo bên phải. Họ nghe tiếng nói, chắc là tiếng người tới trước họ, Mình phải đợi, bác sĩ thấp giọng, Sao thế, Bọn bên trong muốn biết chính xác mấy người này mang gì, đối với chúng chẳng quan trọng, vì chúng ăn xong rồi chúng chả cần vội, Chắc gần đến giờ ăn trưa, Ngay cả nếu có thể thấy, nhóm này cũng chẳng biết, họ không còn đồng hồ. Mười lăm phút sau, hơn kém một phút, việc trao đổi đã xong. Hai ông đi qua mặt bác sĩ và người đàn ông mù đầu tiên, nghe chuyện họ nói rõ ràng là họ đang khiêng thức ăn, Cẩn thận, đừng làm rơi cái gì, một người nói, và người kia lẩm bẩm, Tôi không biết có đủ cho mọi người không. Chúng ta phải thắt lưng buộc bụng. Lướt tay dọc theo tường, người đàn ông mù đầu tiên theo sau, bác sĩ tiến tới cho đến khi tay ông đụng khung cửa, Chúng tôi từ phòng đầu tiên bên phải, ông gọi lớn. Ông định tiến tới một bước, nhưng chân ông đụng chướng ngại vật. Ông nhận ra đó là cái giường dựng chéo, đặt ở đó làm quầy trao đổi. Bọn chúng có tổ chức, ông nghĩ thầm, việc này không bỗng dưng xảy ra tùy hứng, ông nghe tiếng nói, tiếng chân, Bọn chúng có bao nhiêu đứa, vợ ông nói là mười, nhưng chưa hẳn là không thể có nhiều hơn, chắc chắn không phải tất cả bọn chúng đã ở ngoài đó lúc họ đi lấy thực phẩm. Gã có súng là trùm bọn chúng, giọng giễu cợt của gã đang nói, Nào, xem phòng thứ nhất bên phải mang giàu sang gì tới cho bọn mình, rồi bằng giọng thấp hơn nhiều, gã nói với đứa chắc đang đứng gần đó, Ghi lại. Bác sĩ sửng sốt, chuyện gì thế này, gã nói, Ghi lại, vậy thì phải có kẻ viết được, một kẻ không mù, vậy là có hai người mắt sáng, Mình phải cẩn thận, ông nghĩ, ngày mai thằng khốn này có thể đứng ngay bên cạnh bọn mình mà mình thậm chí không biết, ý nghĩ này của bác sĩ không khác với ý người đàn ông mù đầu tiên đang nghĩ, Một cây súng và một tên do thám, mình nguy rồi, mình sẽ không bao giờ ngóc đầu lên nổi. Gã mù bên trong, tên trùm bọn cướp, đã mở túi, hắn cầm lên với đôi tay thành thạo, vừa sờ mó vừa nhận diện đồ vật và tiền bạc, rõ ràng hắn sờ cũng biết cái gì là vàng và cái gì không, sờ mó hắn cũng biết giá trị tờ bạc và đồng xu, dễ dàng đối với kẻ có kinh nghiệm, phải vài phút sau bác sĩ mới bắt đầu nghe rõ tiếng đâm giấy, ông lập tức nhận ra cạnh đó có người đang viết bằng chữ braille, còn gọi là chữ nổi, tiếng que nhọn nghe vừa lặng lẽ vừa rõ, đục thủng tờ giấy dày và đụng miếng kim loại bên dưới. Vậy là có một người mù bình thường trong bọn mù tội phạm này, một người mù như những người đã có thời được gọi là người mù, anh chàng đáng thương hẳn nhiên đã bị bố ráp chung với kẻ khác, nhưng đây không phải là lúc tò mò và hỏi, anh là người mới mù hay anh đã mù nhiều năm rồi, kể cho chúng tôi làm sao anh bị mất thị lực. Bọn chúng quá may mắn, không những rút xổ số trúng một gã thư ký, chúng còn dùng hắn làm kẻ hướng dẫn, một người mù có kinh nghiệm mù là một chuyện khác, hắn đáng giá ngàn vàng. Việc kiểm kê tiếp tục, thỉnh thoảng tên côn đồ có súng hội ý với gã kế toán, Mày nghĩ cái này thì sao, gã ngưng việc sổ sách lại để cho ý kiến, Đồ giả rẻ tiền, gã nói, trong trường hợp đó tên cầm súng bình phẩm, Nếu nhiều thứ này thì tụi nó sẽ khỏi có thức ăn, hay Đồ tốt, khi ấy lời phê bình sẽ là, Không có gì hơn là làm ăn với người thành thật. Cuối cùng, ba thùng thực phẩm được khiêng lên giường. Đem đi, tên trùm cầm súng nói. Bác sĩ đếm, Ba thùng không đủ, chúng tôi thường nhận được bốn thùng hồi thực phẩm chỉ dành cho chúng tôi, đúng lúc đó ông cảm thấy nòng súng lạnh gí vào cổ ông, đối với một kẻ mù hắn nhắm không tệ, Tao sẽ cho lấy bớt một thùng mỗi khi mày than phiền, bây giờ cút đi, đem đi rồi cảm ơn Chúa là mày còn có cái để ăn. Bác sĩ lẩm bẩm, Tốt, tốt, ông vồ lấy hai thùng trong khi người đàn ông mù đầu tiên lo thùng thứ ba, và bây giờ chậm hơn nhiều vì khiêng nặng, họ lần về đường cũ đã đưa họ tới đây. Khi họ tới tiền sảnh, ở đó hình như không có ai, bác sĩ nói, Tôi sẽ không bao giờ có cơ hội như vậy nữa, Ông nói gì, người đàn ông mù đầu tiên hỏi, Hắn gí súng vào cổ tôi, lẽ ra tôi có thể giật lấy, Như vậy rủi ro lắm, Không rủi ro như mình tưởng, tôi biết khẩu súng ở đâu, hắn không có cách nào biết tay tôi ở đâu, hơn nữa, lúc đó tôi tin là hắn mù hơn tôi, tiếc là tôi đã không nghĩ ra, hay đã nghĩ tới nhưng thiếu can đảm, Rồi sao, người đàn ông mù đầu tiên hỏi, Anh nói gì, Giả thử ông nắm được vũ khí của hắn, tôi không tin ông có thể dùng nó, Nếu tôi biết chắc chắn sẽ giải quyết được tình thế, ừ, tôi sẽ dùng, Nhưng ông không chắc, ừ, thật ra tôi không chắc, Vậy thì tốt hơn chúng nên giữ lấy vũ khí của chúng, miễn là chúng đừng dùng để tấn công chúng ta. Dùng súng đe dọa một người cũng giống như tấn công người ta, Nếu ông lấy được súng của hắn thì chiến tranh sẽ bắt đầu, và rất có thể chúng ta sẽ chẳng bao giờ sống sót ra khỏi chỗ đó, Anh nói đúng, bác sĩ nói, tôi sẽ coi như tôi đã suy nghĩ kỹ, Bác sĩ, ông đừng quên điều ông vừa nói với tôi lúc nãy, Tôi nói gì, Phải có gì xảy ra, Nó đã xảy ra và tôi đã không tận dụng nó, Phải là chuyện gì khác, không phải chuyện đó.
Khi họ vào phòng và phải trình số thực phẩm ít ỏi họ đã khiêng để đặt lên bàn, một số người nghĩ họ đáng trách vì đã không phản đối và đòi nhiều hơn, họ được đề cử làm đại diện cho nhóm vì lý do đó. Khi ấy bác sĩ giải thích việc đã xảy ra, ông kể về tên thư ký mù, về thái độ lăng mạ của gã mù có súng, và cả về cây súng. Những kẻ bất mãn thấp giọng xuống, rốt cuộc họ đồng ý rằng hiển nhiên lợi ích của phòng đã được đặt vào đúng người. Cuối cùng thực phẩm được phân phát, có người không thể không nhắc những kẻ thiếu kiên nhẫn rằng ít còn hơn không, vả lại, lúc này chắc sắp tới giờ ăn trưa, Tệ nhất là nếu chúng ta phải giống như con ngựa nổi tiếng đó, nó chết khi nó hết muốn ăn, một người bình phẩm. Những kẻ khác mỉm cười uể oải và một người nói, Cũng không tới nỗi tệ nếu đúng là khi con ngựa chết, nó không biết nó sắp chết.
Ông già đeo miếng vải đen che mắt hiểu rằng cái radio xách tay, vỏ ngoài mong manh như tuổi thọ hữu ích của nó, phải được loại khỏi danh sách các món quý giá họ phải giao nộp để mua thực phẩm, vì lợi ích của cái máy tùy thuộc trước tiên vào việc có pin bên trong hay không, và thứ nữa, vào việc pin sẽ dùng được bao lâu. Xét theo giọng hơi khàn vẫn phát ra từ cái hộp nhỏ, rõ ràng nó chỉ còn dùng được một thời gian ngắn nữa. Vì thế ông già đeo miếng vải đen che mắt quyết định không cho phát thanh nghe chung nữa, ngoài ra vì bọn mù trong phòng thứ ba bên trái có thể kéo tới rồi nghĩ khác, không vì giá trị vật chất của cái máy hầu như sắp sửa vô dụng như chúng ta đã thấy, mà vì lợi ích trước mắt của nó, hẳn nhiên rất lớn, chưa kể tới giả thuyết khả thi là đã giấu cái này thì cũng có thể giấu cái khác. Vì thế ông già đeo miếng vải đen che mắt nói từ nay ông sẽ trùm chăn nghe tin tức, chui hẳn đầu vào, và nếu có mẩu tin đáng lưu ý nào, ông sẽ báo ngay cho mọi người. Cô gái đeo kính đen xin ông cho cô thỉnh thoảng nghe nhạc, Để khỏi quên, cô biện luận, nhưng ông không lay chuyển, nhấn mạnh điều quan trọng là biết bên ngoài ra sao, ai muốn nhạc thì cứ nghe trong đầu họ, xét cho cùng trí nhớ của chúng ta nên được dùng cho một mục đích hữu ích nào đó. Ông già đeo miếng vải đen che mắt nói đúng, nhạc trên radio đã chói tai như một ký ức đau buồn, thế là vì lý do này ông vặn hết sức nhỏ, đợi tin tức. Khi ấy ông vặn tiếng hơi lớn hơn và chăm chú lắng nghe để khỏi mất chữ nào. Rồi ông tóm tắt bản tin bằng lời của mình, và truyền nó qua các láng giềng gần nhất. Và như thế từ giường này sang giường kia, tin tức lan dần khắp phòng, càng lúc càng sai lạc sau khi truyền từ người này sang người khác, giảm bớt hay phóng đại các chỉ tiết, tùy theo tính lạc quan hay bi quan của kẻ đang truyền tin tức. Cho tới lúc lời đã cạn và ông già đeo miếng vải đen che mắt thấy mình chả còn gì để nói thêm. Và điều đó không phải vì cái radio đã hỏng hay hết pin, kinh nghiệm của cuộc đời và cuộc sống cho thấy rõ không ai có thể quản lý thời gian, cái máy nhỏ này có vẻ không tồn tại lâu, nhưng cuối cùng người ta im tiếng trước khi nó im tiếng. Suốt ngày đầu tiên sống dưới sự kìm kẹp của bọn mù ác ôn, ông già đeo miếng vải đen che mắt đã lắng nghe radio và truyền đi tin tức, gạt bỏ sự giả dối khéo léo của những lời tiên tri lạc quan được chính thức loan đi, và giờ đây trong đêm khuya, rốt cuộc ông thò đầu ra khỏi chăn, chăm chú nghe tiếng khò khè của cái radio sắp hết điện truyền giọng của phát thanh viên, thình lình ông nghe hắn hét, Tôi mù, rồi tiếng vật gì đập vào micro, một loạt âm thanh hỗn loạn vội vã, tiếng kêu than, rồi bỗng lặng yên. Đài phát thanh duy nhất ông có thể bắt được trên máy đã im tiếng. Ông già đeo miếng vải đen che mắt vẫn dán tai một lúc vào cái hộp bây giờ đã trơ trơ, như đợi giọng phát thanh viên trở lại và tin tức tiếp tục. Tuy nhiên, ông cảm thấy, hay đúng hơn đã biết, nó sẽ không trở lại nữa. Chứng bệnh trắng không chỉ làm phát thanh viên mù. Như một vệt thuốc súng, nó đã lan nhanh và lần lượt tới mọi người tình cờ có mặt trong phòng thu. Khi ấy ông già đeo miếng vải đen che mắt buông radio xuống sàn. Bọn ác ôn mù nếu đến để đánh hơi của cải quý giá còn giấu sẽ thấy lý do, nếu ý đó thoáng qua đầu chúng, để loại cái radio xách tay ra khỏi danh sách các món có giá trị. Ông già đeo miếng vải đen che mắt kéo chăn trùm lên đầu để có thể tự do khóc.
Dần dần, dưới ánh vàng vọt u ám của ngọn đèn mờ, căn phòng chìm vào giấc ngủ say, cơ thể được an ủi nhờ ba bữa ăn hôm đó, một điều trước kia ít khi xảy ra. Nếu sự việc tiếp tục như thế, rốt cuộc chúng ta sẽ một lần nữa đi tới kết luận rằng ngay cả trong nỗi bất hạnh tệ nhất cũng có thể tìm thấy điều tốt đủ để chịu đựng nỗi bất hạnh nói trên với lòng kiên nhẫn, mà trong hoàn cảnh này, trái với lời tiên đoán đáng ngại ban đầu, xét cho cùng, tập trung nguồn thực phẩm vào một mối độc nhất để chia và phân phát cũng có khía cạnh tích cực của nó, dù những người lý tưởng rất có thể phản đối là họ thích tiếp tục đấu tranh cho cuộc sống bằng chính sức mình, ngay cả nếu sự ngoan cường của họ sẽ dẫn tới đói. Vô tư lự tới ngày mai, quên rằng kẻ nào trả tiền trước sẽ bị phục vụ kém, đa số người mù trong các phòng đều ngủ say. Những kẻ mệt mỏi tìm kiếm vô vọng một lối thoát danh dự cho những bực dọc đang phải chịu, cũng đã ngủ hết, mơ tới những ngày tốt đẹp hơn, những ngày tự do hơn nếu không nói là thừa thãi. Trong phòng đầu tiên bên phải, chỉ có vợ bác sĩ còn thức. Nằm trên giường, bà nghĩ về điều chồng bà đã kể cho bà, khi ông thoáng ngờ trong số bọn cướp mù có đứa có thể thấy, một kẻ chúng có thể dùng làm mật thám. Lạ lùng là họ không nhắc tới việc đó nữa, như thể nó đã không xảy ra cho bác sĩ, ông đã quen với việc vợ ông còn thấy. Thoáng qua đầu bà, nhưng bà không nói, bà không muốn thốt lên những lời hiển nhiên, Điều hắn không làm được nhưng em làm được. Điều gì vậy, bác sĩ sẽ hỏi, giả vờ không hiểu. Lúc này mắt bà dán lên cây kéo treo trên tường, vợ bác sĩ tự hỏi, Mắt nhìn của mình để làm gì, nó đã vạch trần cho bà xem nỗi kinh hoàng lớn hơn bà có thể tưởng tượng, nó đã thuyết phục bà rằng thà mù còn hơn, thế thôi. Cử động dè dặt, bà ngồi dậy trên giường. Đối diện bà, cô gái đeo kính đen và đứa bé mắt lác đang ngủ. Bà nhận thấy hai cái giường rất gần nhau, cô gái đã đầy giường cô qua, chắc hẳn để gần đứa bé hơn nếu nó cần dỗ dành hay cần người lau nước mắt khi mẹ nó vắng mặt. Tại sao trước kia mình không nghĩ tới, mình có thể đầy giường lại gần và ngủ chung, để khỏi lo lắng thường xuyên là anh ấy có thể ngã khỏi giường. Bà nhìn chồng đang ngủ say, trong giấc ngủ sâu vì mệt mỏi. Bà chưa tìm được dịp để kể cho ông là bà có mang theo kéo, một ngày nào đó bà sẽ phải tỉa râu cho ông, một việc mà ngay cả người mù cũng có thể làm miễn là đừng đưa lưỡi kéo sát da quá. Bà tìm được một cớ để khỏi kể về cây kéo, Sau đó tất cả các ông ở đây sẽ quấy rầy em và em sẽ không làm được gì khác ngoài việc tỉa râu. Bà xoay người ra, đặt chân lên sàn tìm giày. Khi sắp sửa xỏ giày, bà ngừng lại, nhìn nó đăm đăm, lắc đầu, rồi cất nó lại không gây một tiếng động. Bà đi dọc theo lối đi giữa các giường và từ từ tiến ra cửa phòng. Bàn chân trần của bà đụng phân nhầy nhụa trên sàn, nhưng bà biết ngoài hành lang còn tệ hơn rất nhiều. Bà liên tục nhìn dáo dác, để xem có người mù nào còn thức không, dù cho vài người hay cả phòng có thế thức canh chừng vẫn không quan trọng miễn là bà đừng gây tiếng động, và ngay cả nếu bà làm ồn, chúng ta biết nhu cầu của cơ thể chúng ta thúc bách dường nào, chúng chả cần giờ giấc, nói tóm lại, bà không muốn chồng thức giấc và cảm thấy vắng bà đúng lúc để hỏi bà, Em đi đâu đấy, có lẽ đó là câu hỏi các ông chồng thường đặt ra nhất cho vợ mình, cũng như câu, Em ở đâu về đấy. Một bà mù đang ngồi trên giường, vai bà ta dựa lên cái gối thấp, cái nhìn đăm đăm trống rỗng của bà dán lên bức tường đối diện, nhưng bà không thể thấy. Vợ bác sĩ hơi ngập ngừng, như sợ đụng sợi chỉ vô hình lơ lửng trên không trung, như sợ cái chạm nhẹ nhất cũng sẽ chắc chắn làm đứt nó. Người đàn bà mù giơ cao cánh tay, chắc bà cảm thấy không khí rung động nhẹ, rồi bà buông tay xuống, chẳng còn thiết tha, mất ngủ vì tiếng ngáy của người bên cạnh là đủ rồi. Vợ bác sĩ tiếp tục bước vội hơn khi bà tới gần cửa. Trước khi tiến ra tiền sảnh, bà nhìn xuống hành lang dẫn đến các phòng bên khu này, xa hơn nữa, tới phòng vệ sinh, và cuối cùng tới bếp và nhà ăn. Có nhiều người mù nằm sát tường, lúc đến họ không tìm được giường, vì họ chậm chân trong lúc chen lấn, hay vì họ thiếu sức để giành giật và chiếm được một cái giường. Mười mét phía trước, một anh mù đang nằm trên một cô mù, người đàn ông kẹt giữa hai chân cô ta, họ cố hết sức kín đáo, họ thuộc loại kín đáo, nhưng ta không cần thính tai lắm cũng biết họ đang làm gì, nhất là khi người này rồi tới người kia không còn có thể ngăn tiếng thở dài và rên rỉ của họ, vài tiếng ú ở, dấu hiệu mọi việc sắp chấm dứt. Vợ bác sĩ dừng lại nhìn họ, không vì ghen tị, bà có chồng và sự thỏa mãn chồng bà cho bà, mà vì một thứ cảm giác bà không tìm được tên, có lẽ một sự đồng cảm, như thể bà đang định nói với họ, Đừng để ý tới tôi, tôi cũng biết, cứ tiếp tục, có lẽ một cảm giác trắc ẩn, Ngay cả nếu khoái lạc tột đỉnh chốc lát này kéo dài suốt đời, anh chị sẽ không bao giờ hợp nhất thành một. Người đàn ông mù và người đàn bà mù lúc này đang nghỉ, tách rời, người này nằm cạnh người kia, nhưng họ vẫn nắm tay nhau, họ trẻ, có lẽ họ là đôi tình nhân tới rạp xi-nê rồi bị mù trong đó, hay có lẽ một tình cờ huyền diệu nào đó mang họ lại với nhau trong chốn này. và nếu đúng vậy, làm sao họ nhận ra nhau, trời ơi, bằng giọng nói của nhau, tất nhiên, tiếng của huyết quản không cần mắt, tình yêu như người ta nói không chỉ mù lòa, mà còn có tiếng nói của chính nó. Rất có thể họ đã bị bắt cùng lúc, nếu như thế đôi tay siết chặt ấy không phải mới đây, chúng đã siết chặt từ buổi ban đầu.
Vợ bác sĩ thở dài, bà phải đưa tay lên mắt vì bà thấy lờ mờ, nhưng bà không hốt hoảng, bà biết chỉ là nước mắt. Rồi bà tiếp tục đi. Tới tiền sảnh, bà tiến lại cánh cửa dẫn ra sân. Bà nhìn ra ngoài. Phía sau cổng có một ngọn đèn viền bóng đen của một người lính. Bên kia đường, các tòa nhà chìm trong bóng đêm. Bà ra đầu bậc thang. Không có gì nguy hiểm. Ngay cả nếu người lính nhận ra bóng của bà, hắn chỉ bắn sau khi đã cảnh cáo nếu bà đã bước xuống thang, tới gần hơn lằn mức vô hình đối với hắn là ranh giới an toàn. Giờ đây đã quen với sự ồn ào liên tục trong phòng, vợ bác sĩ thấy yên tĩnh lạ lùng, một sự yên tĩnh hình như chiếm ngự khoảng không gian phi thực, như thể nhân loại, toàn nhân loại, đã biến mất, chỉ để lại một ngọn đèn và một người lính gác. Bà ngồi xuống, dựa lưng vào khung cửa, trong cùng tư thế bà đã thấy người phụ nữ mù trong phòng, và nhìn đăm đăm phía trước như bà ta. Đêm lạnh, gió thổi dọc mặt tiền tòa nhà, dường như thế gian này không thể nào còn có gió nữa, dường như đêm phải đen, bà không nghĩ cho mình, bà đang nghĩ tới những người mù đối với họ ngày dài vô tận. Bên trên ngọn đèn, một cái bóng khác xuất hiện, có lẽ thay phiên gác, Không có gì để báo cáo, người lính sẽ nói trước khi về lều ngủ, cả hai đều không biết chuyện gì đang xảy ra phía sau khung cửa đó, có thể ngoài này không nghe tiếng súng, một khẩu súng nhỏ không làm ồn lắm. Một cây kéo còn ít ồn hơn, vợ bác sĩ nghĩ. Bà không phí thời giờ tự hỏi suy nghĩ đó ở đâu ra, bà chỉ ngạc nhiên là nó đến chậm, lời đầu tiên xuất hiện chậm làm sao, rồi những lời kế tiếp chậm chạp, và bà thấy ý nghĩ đã tới trước, tới đâu đó, chỉ còn thiếu lời nói, như cơ thể tìm kiếm trên giường một chỗ trũng đã dọn sẵn cho nó bởi ý nghĩ nằm xuống. Người lính tiến tới cổng, dù hắn đứng ngược ngọn đèn, rõ ràng hắn đang nhìn về phía này, hắn phải nhận ra cái bóng bất động, dù lúc ấy không đủ ánh sáng để thấy đó chỉ là một phụ nữ ngồi trên mặt đất, cánh tay bà ôm lấy chân và cằm bà dựa trên đầu gối, người lính rọi đèn pin vào bà, bây giờ không nghi ngờ gì nữa, đó là người đàn bà sắp đứng lên với cử động chậm như suy nghĩ trước đó của bà, nhưng người lính không biết điều này, hắn chỉ biết hắn sợ một bóng dáng phụ nữ, hình như bà ta lâu lắm mới đứng lên nổi, trong thoáng chốc hắn tự hỏi có nên báo động, hắn quyết định ngay là không, vả lại chỉ là một phụ nữ và bà ta ở khá xa, bất luận thế nào, để phòng ngừa hắn nhắm súng về phía bà, nhưng phải cất đèn pin qua một bên, và cử động đó rọi thẳng tia sáng chói lòa vào mắt hắn, như bùng cháy, một cảm giác bàng hoàng đọng nơi con ngươi hắn. Khi hắn hồi phục lại thị lực, người phụ nữ đã biến mất, bây giờ tên lính gác này sẽ không thể nói với người đến đổi gác cho hắn, Không có gì để báo cáo.
Vợ bác sĩ đã vào cánh bên trái, trong hành lang đưa bà tới phòng thứ ba. Ở đây cũng có người mù ngủ trên sàn, họ đông hơn cánh bên phải. Bà bước yên ắng, chậm chạp, bà có thể cảm thấy chất nhầy nhụa trên sàn dính vào chân. Bà nhìn vào hai phòng đầu, và thấy điều bà đã biết, những thân người đắp chăn, có một ông mù cũng mất ngủ và tuyệt vọng than thở, bà nghe tiếng ngáy đứt quãng của hầu hết mọi người. Còn mùi bốc ra không làm bà ngạc nhiên, toàn thể tòa nhà không có mùi nào khác, mùi của chính thân thể bà, của áo quần bà đang mặc. Khi rẽ vào hành lang dẫn tới phòng thứ ba, bà khựng lại. Một người đàn ông ở cửa, một tên lính gác khác. Hắn cầm gậy trên tay, hắn đang quơ gậy chầm chậm, từ bên này sang bên kia, như cản lối bất kỳ ai định tiến tới. Ở đây không có người mù nào ngủ trên sàn và hành lang thông thoáng. Gã mù ở cửa tiếp tục động tác tới lui đều đều, hình như hắn không hề mệt, nhưng không hẳn, vài phút sau hắn đổi tay cầm gậy và bắt đầu quơ lại. Vợ bác sĩ tiến tới, nép sát vách tường bên kia, cẩn thận không cọ vào tường. Vòng gậy không quơ tới giữa hành lang rộng, ta muốn nói tên gác này đang làm phận sự với một cây súng không nạp đạn. Bây giờ vợ bác sĩ đối diện gã mù, bà có thế thấy căn phòng phía sau hắn. Nhiều giường không có người. Bao nhiêu đứa trong ấy, bà tự hỏi. Bà tiến hơi xa thêm, gần tới đầu gậy của gã, rồi bà dừng lại đó, gã mù quay đầu về phía bà đang đứng, như thể hắn đã cảm thấy điều gì bất thường, một tiếng thở dài, một tiếng rung nhẹ trong không khí. Hắn cao lớn, có bàn tay to. Thoạt tiên hắn vươn cánh tay cầm gậy ra phía trước và quét nhanh khoảng không trước mặt, rồi tiến tới một bước ngắn, trong thoáng chốc, vợ bác sĩ sợ hắn có thể thấy bà, sợ hắn đang tìm thế tốt nhất để tấn công bà, Cặp mắt đó không mù, bà hốt hoảng nghĩ. Mù, dĩ nhiên nó mù, mù như cặp mắt của mọi người sống dưới mái nhà này, giữa các bức tường này, tất cả, tất cả trừ đôi mắt của bà. Hầu như thì thào, hắn thấp giọng hỏi, Ai đó, hắn không quát như một lính gác thật, Ai đi đó, bạn hay thù, câu trả lời thích đáng sẽ là, Bạn, khi đó hắn sẽ nói, Đi, nhưng giữ khoảng cách, tuy nhiên sự việc không xảy ra như vậy, hắn chỉ lắc đầu như tự nhủ, Vớ vẩn, làm sao có ai ở đó, giờ này mọi người đều ngủ. Bàn tay không cầm gậy sờ soạng, hắn lui lại cửa, an tâm vì câu nói của chính mình, hắn buông thõng tay. Hắn cảm thấy buồn ngủ, hắn đợi một đồng chí của hắn tới thay đã lâu lắm rồi, nhưng muốn vậy gã kia phải tự thức giấc, nghe theo tiếng gọi của nhiệm vụ, vì ở đây không có đồng hồ báo thức và cũng chẳng có cách nào dùng nó. Thận trọng, vợ bác sĩ tiến tới bên kia cửa nhìn vào. Căn phòng không đầy người. Bà đếm vội, nhẩm phải có chừng mười chín hay hai mươi đứa. Ở cuối phòng bà thấy nhiều thùng thực phẩm chất đống, một số thùng khác nằm trên các giường trống. Như đã đoán, chúng không phát hết số thực phẩm đã nhận, bà nghĩ. Gã mù hình như lại lo lắng, nhưng không cố tìm hiểu. Nhiều phút trôi qua. Bên trong có tiếng người ho lớn, hiển nhiên là một kẻ nghiện thuốc nặng. Gã mù bứt rứt quay đầu, rốt cuộc hắn sẽ được ngủ. Bọn nằm trên giường không ai ngồi dậy. Khi ấy gã mù chầm chậm như sợ chúng có thể bắt quả tang hắn đang bỏ vị trí hay vi phạm luật chung mà bọn gác phải tuân theo, hắn ngồi xuống mép giường đặt chắn lối vào. Vài giây sau, hắn gà gật, rồi không cưỡng nổi cơn buồn ngủ, và chắc chắn trong giấc ngủ hắn đã nghĩ, Chả sao, chẳng ai thấy được mình. Một lần nữa vợ bác sĩ đếm bọn đang ngủ bên trong, Kể cả hắn có hai mươi đứa, ít nhất bà đã thu được một số tin tức đúng, chuyến đi đêm của bà không vô ích, Nhưng phải chăng đây là lý do duy nhất để mình tới đây, bà tự hỏi, và bà thà không tìm kiếm câu trả lời. Gã mù đang ngủ, đầu hắn dựa lên khung cửa, cây gậy của hắn đã lặng lẽ trượt xuống sàn, một gã mù vô phương tự vệ và không có hàng cột nào để xô đổ xuống chung quanh hắn. Vợ bác sĩ muốn tỉnh táo nghĩ rằng người đàn ông này đã cướp thức ăn, đã cướp những thứ đúng ra phải thuộc về người khác, hắn đã cướp thức ăn trong miệng trẻ con, nhưng dù nghĩ như thế bà không cảm thấy khinh bỉ, thậm chí không một chút bực tức nào, không gì khác hơn nỗi trắc ẩn lạ lùng đối với thân hình rũ xuống trước mặt bà, đầu ngửa ra sau, cổ dài đầy gân căng phình. Lần đầu tiên từ khi rời phòng bà cảm thấy lạnh run khắp người, như thể đá lát sàn đã biến chân bà thành băng, như thể nó bị cháy sém. Hy vọng không phải là sốt, bà nghĩ. Không thể, có vẻ là sự mệt mỏi vô hạn, niềm khát khao cuộn tròn trong chính mình, mắt bà, nhất là đôi mắt, quay vào trong, vào sâu, vào sâu, vào sâu, cho tới khi chúng có thể đến quan sát bên trong óc bà, nơi đó sự khác biệt giữa thấy và không thấy trở thành vô hình đối với mắt trần. Chầm chậm, thậm chí chậm hơn, kéo lê thân mình, bà lần bước theo lối cũ về chỗ của bà, bà đi qua những người mù, dường như họ giống kẻ mộng du, chắc giống như họ nghĩ về bà, thậm chí bà không phải giả vờ là bà mù. Cặp tình nhân mù không còn nắm tay, họ đã ngủ và nằm rúc bên nhau, cô ta cuộn trong thân thể của anh ta để giữ ấm, và nhìn kỹ hơn, họ đang nắm tay, rốt cuộc, cánh tay anh ta gác trên thân cô, ngón tay họ đan lại. Bên trong phòng, người đàn bà mù mất ngủ vẫn ngồi trên giường, đợi đến khi cơ thể mệt mỏi của bà ta chiến thắng sự kháng cự ngoan cố của tâm hồn. Mọi người khác có vẻ đang ngủ, vài người trùm đầu, như thể họ vẫn đang tìm một bóng tối bất khả nào đó. Trên bàn ngủ của cô gái đeo kính đen có chai thuốc nhỏ mắt. Mắt cô đã đỡ hơn, nhưng cô không biết.
Nếu vì một sáng suốt đột ngột có thể dập tắt lòng nghi ngờ của hắn, nếu gã mù được giao phó việc giữ tờ kê khai của cải phi nghĩa của bọn vô lại quyết định qua khu bên này với bảng viết, tờ giấy dày và cây đục lỗ của hắn, bây giờ chắc hắn sẽ bận thảo bản ký sự đầy đủ và thảm thương về chế độ ăn uống thiếu thốn và nhiều túng quẫn khác của các bạn ở chung mới này, họ đã bị lừa tới nơi tới chốn. Hắn sẽ bắt đầu bằng cách nói rằng từ chỗ hắn hiểu, bọn tiếm quyền không những đã trục xuất những người mù khả kính ra khỏi phòng để chiếm cả phòng, mà còn cấm người bị nhốt của hai phòng còn lại bên cánh trái tới dùng cái gọi là khu vệ sinh phía đó. Hắn sẽ nhận xét rằng hệ quả tức khắc của sự bạo ngược bỉ ổi này là những kẻ đáng thương ấy sẽ lũ lượt kéo tới các phòng vệ sinh bên này, với hậu quả dễ hình dung đối với bất kỳ ai còn nhớ tình trạng ban đầu ở chỗ đó. Hắn sẽ vạch ra rằng không thể đi qua sân trong mà không vấp phải mấy người mù đang tống khứ bệnh tiêu chảy hay đang vặn vẹo vì sự cố gắng vô hiệu quả vốn hứa hẹn rất nhiều rồi cuối cùng chả giải quyết được gì, và vì là một kẻ tinh ý, hắn sẽ không quên, một cách có tính toán, ghi nhận sự mâu thuẫn hiển nhiên giữa số lượng nhỏ thực phẩm người bị nhốt đã tiêu thụ và khối lượng lớn họ bài tiết, có lẽ vì thế cho thấy mối liên hệ nhân quả lừng danh thường được viện dẫn không luôn luôn đáng tin cậy, ít nhất từ quan điểm định lượng. Hắn cũng sẽ nói trong khi vào giờ này phòng của bọn cướp đê tiện chắc đã chật cứng các thùng thực phẩm, ở đây chả bao lâu lũ người khốn khổ đáng thương sẽ phải nhặt bánh vụn trên sàn nhà dơ bẩn. Gã kế toán mù, trong vai trò kép vừa là kẻ gây ra vừa là người ghi ký sự, cũng không quên tố cáo hành vi tội ác của bọn áp bức mù này, chúng thà để thức ăn hư hỏng hơn là phát cho những người rất cần, vì mặc dù một số thực phẩm này có thể để lâu hàng tuần mà không hư, số còn lại, nhất là thức ăn đã nấu, trừ phi ăn ngay, sẽ sớm hóa chua hay mốc meo, và do đó không còn thích hợp cho người ăn nữa, nếu đám thiểu não này còn có thể được xem là con người. Đổi đề tài nhưng không đổi chủ đề, gã chép ký sự sẽ viết, với nỗi buồn to tát trong tim, rằng các căn bệnh ở đây không chỉ thuộc về đường tiêu hóa, vì thiếu thức ăn hay vì tiêu hóa kém các thứ đã ăn, phần lớn người đến đây, tuy mù, chẳng những khỏe mạnh, mà một số có tướng mạo rõ ràng là sung sức, giờ đây họ như mọi người khác, không thể tự ra khỏi cái giường khổ ải của họ, nằm liệt vì cúm lây lan thế nào chả ai biết. Và chẳng tìm thấy một viên thuốc cảm nào trong khắp năm phòng này để hạ thân nhiệt và giảm cơn nhức đầu của họ, chút gì còn lại đều hết ngay, sau khi đã lục soát tới lớp vải lót ví xách tay của phụ nữ. Vì thận trọng, gã viết ký sự sẽ bỏ ý định báo cáo chi tiết về mọi thứ bệnh khác đang làm khổ hầu hết gần ba trăm bệnh nhân bị cách ly theo kiểu vô nhân đạo này, nhưng hắn không thể kể sót ít nhất hai trường hợp ung thư khá nặng, vì nhà chức trách không có một cân nhắc nhân đạo nào khi bố ráp người mù và nhốt họ ở đây, thậm chí họ nói rằng luật pháp một khi đã ban ra sẽ bình đẳng đối với mọi người và dân chủ không đi đôi với cách đối xử thiên vị. Số phận thật tàn nhẫn, trong tất cả các bệnh nhân này chỉ có một bác sĩ, và lại là bác sĩ nhãn khoa, thứ chúng ta chả cần. Kể đến đây, gã kế toán mù đã mệt vì tả quá nhiều chuyện khốn khổ và đau buồn, sẽ buông cây dùi sắt của hắn xuống bàn, bàn tay run rẩy của hắn tìm mẩu bánh mì thiu mà hắn đã để dành trong lúc thi hành nhiệm vụ của người viết ký sự tận thế, nhưng hắn sẽ không tìm thấy, vì một gã mù khác với khứu giác đã trở nên rất sắc bén vì nhu cầu khốc liệt đã ăn cắp mất. Khi ấy, từ bỏ cử chỉ anh em hữu nghị và lòng thôi thúc vị tha đã khiến hắn chạy qua khu này, gã kế toán mù sẽ quyết định đường lối hành động tốt nhất, nếu còn kịp, là quay lại phòng thứ ba bên trái, dù sự bất công của bọn côn đồ này đã khơi lên trong hắn những cảm nghĩ phẫn uất chân thật, ít nhất ở đó hắn sẽ không đói. Đây chính thực là điểm then chốt của vấn đề. Mỗi lần người được cử đi lấy thực phẩm trở về phòng với khẩu phần đạm bạc họ đều bị nghe một trận phản đối thịnh nộ. Luôn luôn có kẻ đề nghị hành động tập thể, một cuộc biểu dương lực lượng quần chúng, dùng lý lẽ cứng rắn về sức mạnh tích lũy của số đông, vốn đã được chứng thực không biết bao nhiêu lần và thăng hoa thành khẳng định biện chứng là ý chí kiên quyết, nói chung chỉ có thể tăng theo cấp số cộng, trong tình huống nào đó cũng có thể tăng theo cấp số nhân tới vô cực. Tuy nhiên, bọn người bị nhốt chẳng mấy chốc binh tĩnh lại, chỉ cần có kẻ khôn ngoan hơn, với mục đích đơn giản và khách quan cân nhắc các lợi thế và rủi ro của hành động được đề nghị, nhắc nhở những kẻ hăng hái về hậu quả chết người có thể có của khẩu súng ngắn, họ sẽ nói, Ai đi đầu sẽ biết điều gì chờ đợi họ, còn ai đi sau thì tốt nhất đừng nghĩ tới chuyện có thể xảy ra trong biến cố có khả năng xảy ra, đó là chúng ta sẽ hoảng sợ ngay từ phát súng đầu tiên, nhiều người trong chúng ta sẽ bị đè chết hơn là bị bắn gục. Như một quyết định trung dung, một trong các phòng quyết định, và quyết định này được báo qua các phòng khác, là để nhận thực phẩm, họ sẽ không cử hai sứ giả phải chịu nhạo báng như trước mà cử một nhóm lớn, nói chính xác là mười hay mười hai người, họ sẽ cố đưa ra một tiếng nói thống nhất, một sự bất bình chung. Người tình nguyện được yêu cầu tiến ra phía trước, nhưng có lẽ vì lời khuyến cáo nên thận trọng hơn đã kể trên, ít người tiến ra nhận sứ mạng này trong các phòng. May mắn thay, biểu hiện rõ ràng về tinh thần nhu nhược này đã mất hết tầm quan trọng, ngay cả nếu nó là lý do để tủi hổ, vì sự thận trọng đã chứng tỏ là đúng, khi đội viễn chinh của phòng đã nghĩ ra ý tưởng ấy nhận được kết quả rõ ràng. Tám linh hồn gan dạ rất liều lĩnh lập tức bị dùi cui xua đuổi, và tuy chỉ có một viên đạn bắn ra, nhưng không nhắm cao như mấy phát súng đầu tiên, bằng chứng là mấy người kháng nghị nói họ nghe đạn bay vút qua sát đầu. Có ý định giết hay không chúng ta có lẽ sẽ biết sau, lúc này chúng ta còn nghi ngờ vì thế chưa nên buộc tội nhà thiện xạ, phát súng chỉ là lời cảnh cáo, dù nghiêm khắc hơn, hay tên trùm côn đồ này ước tính sai chiều cao của người biểu tình mà hắn tưởng là thấp hơn, hay vì một suy nghĩ luống cuống, sai lầm của hắn là hình dung họ cao hơn thực tế, trong trường hợp này ý định bắn chết phải được xét đến. Tạm gác lại một bên mấy câu hỏi vặt vãnh ấy và quay qua các vấn đề được mọi người quan tâm, các vấn đề quan trọng, đúng là nhờ trời phù hộ, ngay cả nếu chỉ ngẫu nhiên, bọn đi kháng nghị đã tự xưng là đại diện của phòng nọ phòng kia. Vì vậy, chỉ có phòng đó phải bị phạt nhịn đói ba ngày, và may cho họ, vì đáng lẽ họ có thể bị cắt lương thực vĩnh viễn, một hậu quả hoàn toàn chính đáng đối với kẻ dám ăn cháo đá bát. Vì thế, trong ba ngày này, không có giải pháp nào khác hơn cho bọn người ở phòng nổi loạn là đi từ cửa phòng này sang cửa phòng khác để xin cùi bánh mì, vì lòng trắc ẩn, nếu có thêm một mẩu thịt hay pho mát càng hay, chắc chắn họ không chết đói, nhưng họ phải nghe đầy tai, Đầu óc như vậy thì mong cái nỗi gì, Nếu chúng tôi nghe quý vị thì bây giờ chúng tôi ra sao, nhưng tệ nhất là bị nghe, Cứ kiên nhẫn, cứ kiên nhẫn, không có lời nào tàn ác hơn, thà là bị sỉ nhục. Khi ba ngày phạt đã qua và một ngày mới tưởng chừng sắp ló dạng, rõ ràng hình phạt cho cái phòng khốn khổ của bốn chục kẻ nổi loạn rốt cuộc chưa chấm dứt, vì khẩu phần cho tới lúc này đã khó đủ cho hai chục người, bây giờ bị giảm tới mức không đủ thỏa mãn cho cái bụng đói của mười người. Vì thế ta có thể tưởng tượng nỗi tức giận và phẫn uất của họ, hãy để ai làm nấy chịu, sự thật là sự thật, các phòng còn lại sợ thấy mình bị kẻ túng thiếu bao vây, phản ứng của họ bị giằng co giữa bổn phận truyền thông của tình đoàn kết đồng loại với nhận xét của tổ tiên và câu châm ngôn đã được thời gian chứng thực là thương thân rồi hẵng thương người.
Khi tới giai đoạn này, bọn côn đồ ra lệnh nộp thêm tiền và đồ quý giá vì chúng xét thấy thực phẩm cung cấp đã vượt quá giá trị của món đồ chi trả ban đầu, hơn nữa, theo chúng thì các món đó đã được rộng rãi tính với giá cao. Các phòng tuyệt vọng trả lời chẳng còn một xu dính túi, tất cả đồ quý giá đã được thu góp rất kỹ để nộp, và, một lý lẽ thật đáng xấu hổ, không quyết định nào có thế hoàn toàn công bằng nếu lờ đi giá trị khác biệt của các món đóng góp khác nhau, nghĩa là, nói một cách đơn giản, thật bất công khi người ngay thẳng phải trả cho kẻ có tội, và do đó chúng không nên cắt lương thực của những ai xét cho cùng đang còn tiền ký gửi. Dĩ nhiên, chẳng phòng nào biết giá trị khoản nộp của phòng khác, nhưng mỗi phòng đều nghĩ mình có quyền tiếp tục ăn khi các phòng khác đã dùng hết số ký gửi. May mắn thay, nhờ các xung khắc ngấm ngầm này đã bị bóp chết từ trong trứng nước, bọn côn đồ sắt đá bắt mọi người phải tuân lệnh, nếu có định giá khác nhau trong số ký gửi thì chỉ có gã kế toán mù biết. Các phòng thảo luận gay gắt và cay đắng, đôi khi biến thành bạo động. Một số ngờ có đứa ích kỷ và bất lương đã giữ lại vài món quý giá khi thu góp, vì thế ăn trên lưng của mấy người đã nộp hết mọi thứ vì lợi ích tập thể. Kẻ khác viện lẽ, theo luận cứ chung cho tới lúc đó, những gì họ đã nộp đáng lẽ đủ để nuôi họ ăn nhiêu ngày nữa, thay vì phải nuôi tụi ăn bám. Lời đe dọa lúc đầu của bọn mù ác ôn là chúng sẽ kiểm tra các phòng và trừng trị kẻ nào đã bất tuân lệnh, rốt cuộc được mỗi phòng tự thi hành, người thành thật cãi nhau với kẻ không thành thật, và thậm chí với kẻ ác ý. Chẳng tìm thấy kho tàng lớn nào, nhưng một số đồng hồ và nhẫn lòi ra ánh sáng, phần lớn thuộc về đàn ông hơn là đàn bà. Hình phạt theo luật nội bộ không hơn vài cái tát sơ sài, vài cú đấm miễn cưỡng và trệch chỗ, hầu hết là lời sỉ nhục, một số câu buộc tội rút từ cách nói hoa mỹ thời xưa, chẳng hạn, Mày ăn cắp của mẹ mày, cứ tưởng tượng một tư cách đáng khinh tương tự, và các câu khác còn tệ hơn nữa chỉ nói vào ngày mọi người đều mù, đều mất nguồn sáng trong mắt, và thậm chí mất sự hướng dẫn của lòng tự trọng. Tụi ác ôn mù nhận đồ chỉ trả với lời đe dọa trả đũa thô bạo, may thay chúng không thi hành, chắc chúng quên, thật ra chúng đã có ý đồ khác như sắp được tiết lộ. Nếu chúng thực hiện lời đe dọa và gây thêm bất công, chúng sẽ làm tình hình trầm trọng thêm, có lẽ gây hậu quả sâu đậm tức khắc, tới mức hai phòng đã trình diện dưới tên của phòng khác để giấu tội giữ bớt đồ quý giá của mình, để đổ cho các phòng vô tội những vi phạm mà họ không làm, thật vậy, một phòng thật thà tới nỗi đã nộp hết mọi thứ trong ngày đầu. May mắn thay, để bớt việc cho mình, gã kế toán mù đã quyết định ghi chép các đóng góp khác nhau vừa nộp trên cùng một tờ giấy rời, và điều này có lợi cho mọi người, cả người vô tội lẫn kẻ có tội, vì sự bất đồng đều về tài chính hầu như chắc chắn sẽ làm hắn chú ý nếu hắn vào sổ tài khoản cho từng phòng.
Một tuần sau, bọn côn đồ mù đưa tin nói chúng cần đàn bà. Khơi khơi như vậy, Đem nộp đàn bà cho tụi tao. Đòi hỏi bất ngờ này, tuy không hẳn hoàn toàn bất thường, nhưng gây ra phẫn nộ như trông đợi, các sứ giả hoang mang đã tới nghe lệnh, lập tức trở lại để loan báo rằng các phòng, ba phòng bên phải và hai bên trái, không loại trừ các ông bà mù đang ngủ trên sàn, đã quyết định nhất trí làm ngơ đòi hỏi đê tiện quá đáng này, lập luận rằng phẩm giá con người, trong trường hợp này là nữ giới, không thể bị hạ thấp tới mức này, và nếu phòng thứ ba bên tay trái không có phụ nữ thì trách nhiệm, nếu có, không thể đổ cho phòng họ. Câu trả lời cộc lốc và không nhân nhượng, Nếu không nộp đàn bà cho tụi tao thì tụi mày khỏi ăn. Nhục nhã, các sứ giả mang lệnh này về phòng, Hoặc là các chị tới đó hoặc là chúng sẽ không phát thức ăn cho mình. Phụ nữ ở một mình, những người không có bạn trai, hay ít nhất không có bạn trai nhất định, tức khắc phản đối, họ không muốn kiếm thức ăn cho bọn đàn ông của phụ nữ khác bằng cái họ có giữa hai chân họ, một người thậm chí trơ trẽn nói, quên tôn trọng giới của mình, Tôi sẽ tới đó nếu tôi muốn, nhưng cái gì tôi kiếm được là của tôi, và nếu tôi thỏa mãn thì tôi dọn vào ở với chúng, khi đó tôi sẽ có giường và bảo đảm phần ăn của mình. Bà ta thốt ra mấy câu dứt khoát này, nhưng không biến nó thành hành động, bà kịp nhớ tới nỗi kinh hoàng sẽ trải qua nếu bà phải một mình đối phó với cơn cuồng loạn tình dục của hai chục thằng đàn ông bạt mạng, thôi thúc của chúng tạo ấn tượng rằng chúng bị mù vì dục vọng. Tuy nhiên, lời tuyên bố nông nổi này trong phòng thứ hai bên tay phải không rơi vào dửng dưng, một trong các sứ giả có máu cơ hội đặc biệt đã ủng hộ bà ta bằng cách đề nghị các phụ nữ tình nguyện nên xung phong phục vụ, vì xét rằng chủ động làm theo ý mình nói chung sẽ ít gian nan hơn là phải làm vì bị cưỡng ép. Nhờ đắn đo vào phút chót, sự nhắc nhở vào phút chót là cần thận trọng, hắn đã không kết thúc lời kêu gọi của hắn bằng cách trích dẫn câu tục ngữ nổi tiếng, Khi bụng đã muốn thì dễ nhắm mắt đưa chân. Dù vậy, khi hắn vừa nói xong, tiếng phản đối nổ ra, tức giận bùng lên mọi phía, không thương xót hay mủi lòng, bọn đàn ông thua trận chiến đạo đức, họ bị buộc tội thô bỉ, dắt gái, ăn bám, hút máu, lợi dụng, ma cô, tùy theo văn hóa, lai lịch xã hội và tâm tính của các bà đang phẫn uất một cách chính đáng. Một số tuyên bố hối tiếc đã hoàn toàn vì rộng lượng và thương hại mà nhượng bộ các gạ gẫm sinh lý của bạn tình lúc chúng khốn khổ, bây giờ bọn chúng chứng tỏ sự vô ơn bạc nghĩa bằng cách cố đẩy họ tới số phận nghiệt ngã nhất. Bọn đàn ông cố thanh minh, không hẳn như vậy, họ đừng nên làm to chuyện, quỷ thần ơi, cứ bàn rồi người ta có thể hiểu ra, chỉ là vì tục lệ đòi hỏi rằng nên yêu cầu người tình nguyện xung phong trong tình thế khó khăn và nguy hiểm, như tình thế này, Chúng ta đều có cơ phải chết đói, cả các bà và chúng tôi. Một số bà dịu xuống vì lý do này, nhưng một bà khác bỗng bốc đồng đổ thêm dầu vào lửa khi bà ta mỉa mai hỏi, Vậy các ông sẽ làm gì nếu tụi bất lương này thay vì đòi đàn bà thì chúng lại đòi đàn ông, khi đó các ông làm sao, nói cho mọi người nghe coi. Cánh đàn bà hớn hở, Nói nghe coi, nói nghe coi, họ đồng thanh, thích thú vì đã dồn bọn đàn ông vào chân tường, vướng vào bẫy lập luận không lối thoát của chính mình, bây giờ họ muốn xem lý luận đàn ông vốn được ca tụng rất nhiều sẽ đi tới đâu, Ở đây không có ai lại cái, một ông cả gan phản đối, Cũng không có gái điếm, người đàn bà đã hỏi câu khiêu khích bẻ lại, và ngay cả nếu có, họ không sẵn sàng bán mình nuôi ông. Bối rối, bọn đàn ông nhún vai, biết chỉ có một câu trả lời có thể thỏa mãn mấy người đàn bà thù hận này, Nếu bọn chúng đòi đàn ông thì chúng tôi sẽ đi, nhưng chẳng ông nào có can đảm thốt ra câu ngắn ngủi, dứt khoát và không rụt rè này, và họ mất tinh thần tới nổi quên rằng nói điều đó chả hại gì, vì tụi chó đẻ đó không thích thỏa mãn với đàn ông mà là với đàn bà.
Bây giờ những gì không xảy ra cho bất kỳ ông nào lại có vẻ xảy ra cho các bà, chẳng có cách giải thích nào khác cho sự im lặng dần dần phả xuống căn phòng đã xảy ra xung khắc, như thể các bà hiểu rằng đối với họ, chiến thắng trong trận đấu khẩu mưu trí chẳng khác gì sự bại trận không thể tránh khỏi sau đó, có lẽ các phòng khác cũng tranh luận tương tự, vì chúng ta biết sự hợp lý và vô lý của con người ở mọi nơi đều giống nhau. Ở đây, kẻ đưa ra lời phán xét cuối cùng là một phụ nữ đã ở tuổi năm mươi dắt theo bà mẹ già và không có cách nào khác để kiếm thức ăn cho cụ, Tôi sẽ đi, bà nói, không biết câu này lặp lại lời vợ bác sĩ trong phòng đầu bên tay phải, Tôi sẽ đi, phòng này ít phụ nữ, có lẽ vì thế phản đối ít hơn và ít dữ dội hơn, có cô gái đeo kính đen, có vợ người đàn ông mù đầu tiên, có cô nhân viên phòng mạch, có cô dọn phòng, có một bà chẳng ai biết là ai, có người đàn bà mất ngủ, nhưng bà buồn rầu và khốn khổ tới nỗi tốt nhất là để bà yên, vì không có lý do gì chỉ đàn ông mới được hưởng lợi từ tình đoàn kết của nữ giới. Người đàn ông mù đầu tiên đã mở lời tuyên bố vợ ông sẽ không chịu ô nhục trao thân cho người lạ để đối lấy bất kỳ cái gì, bà không muốn và ông cũng không cho phép, vì phẩm cách là vô giá, khi người ta bắt đầu nhượng bộ một chuyện nhỏ thì cuối cùng cuộc sống sẽ mất hết ý nghĩa. Khi ấy bác sĩ hỏi ông thấy ý nghĩa gì trong hoàn cảnh mọi người đang có ở đây, đói, rác tới tận cổ, đầy chí rận, rệp giường cắn, bọ chét cắn, Tôi cũng muốn vợ tôi không đi, nhưng điều tôi muốn cũng vô ích, cô ấy nói cô ấy sẵn sàng đi, đó là quyết định của cô ấy, tôi biết lòng kiêu hãnh nam giới của mình, cái chúng ta gọi là kiêu hãnh giống đực, nếu sau bao nhiêu nhục nhã chúng ta còn giữ được chút gì đáng giá cho cái tên đó, tôi biết nó sẽ đau khổ, nó đã đau khổ, tôi không thể tránh nó, nhưng có lẽ đó là giải pháp duy nhất nếu chúng ta muốn sống, Mỗi người cứ làm theo lương tâm của mình, tôi thấy như vậy và tôi sẽ không đổi ý, người đàn ông mù đầu tiên hùng hổ cãi lại. Khi ấy cô gái đeo kính đen nói, Bọn chúng không biết ở đây có bao nhiêu phụ nữ, vì thế ông có thể giữ vợ ông lại để dùng riêng, chúng tôi sẽ nuôi ăn cả ông lẫn bà, tôi muốn biết lúc đó ông cảm thấy ra sao về phẩm giá của ông, miếng bánh chúng tôi mang cho ông có mùi gì, Vấn đề không phải chỗ đó, người đàn ông mù đầu tiên trả lời, vấn đề là, những câu nói của ông yếu đi, bỏ lửng giữa trời, thực ra ông không biết vấn đề là gì, mọi điều ông nói trước đó chẳng khác gì hơn một ý kiến mơ hồ, chẳng khác gì hơn một ý kiến thuộc về một thế giới khác, không phải thế gian này, hẳn nhiên điều ông nên làm là giơ tay lên trời cảm ơn vận may rằng lòng xấu hổ của ông vẫn còn, nguyên vẹn, chưa sứt mẻ, hơn là mang nỗi khó chịu biết rằng ông còn sống là nhờ vợ của người khác. Nhờ vợ của ông bác sĩ, nói cho tuyệt đối chính xác, vì mọi người còn lại, ngoài cô gái đeo kính đen chưa chồng, tự do, với cách sống phóng đãng mà chúng ta đã có thừa thông tin, những người còn lại nếu có chồng thì không thấy chồng họ đâu. Sự im lặng theo sau câu nói bỏ lửng như đang đợi người làm rõ tình thế một lần cho xong, vì lý do này nên chẳng bao lâu người phải nói đã lên tiếng, đó là vợ người đàn ông mù đầu tiên, bà nói không một chút run rẩy, Tôi không khác gì ai, tôi sẽ làm bất kỳ điều gì họ làm, Em làm như anh nói, chồng bà cắt ngang, Anh đừng ra lệnh nữa, chả ích lợi gì ở đây, anh cũng mù như em, Việc đó không đứng đắn, Đứng đắn hay không là tùy anh, từ giờ anh đừng ăn, đó là câu trả lời tàn nhẫn của bà, bất ngờ đối với một người cho tới hôm nay nhu mì và kính trọng chồng. Một tiếng cười khan bật lên từ cô dọn phòng khách sạn, À, ăn, ăn, ông ấy phải làm sao, tội nghiệp anh chàng, tiếng cười của cô bỗng biến thành tiếng khóc, lời nói của cô đổi thành, Mình phải làm gì, cô nói, hầu như đó là một câu hỏi, một câu hỏi hầu như cam chịu mà không có câu trả lời, như một cái lắc đầu chán nán, tới mức cô nhân viên phòng mạch không làm gì khác hơn là nhắc lại, Mình phải làm gì. Vợ bác sĩ nhìn lên cây kéo treo trên tường, biểu lộ trong đôi mắt bà cho ta thấy bà đang tự hỏi cùng câu hỏi, trừ phi cái bà đang tìm là câu trả lời cho câu hỏi bà ném trả lại họ, Các anh chị muốn tôi làm gì.
Tuy nhiên, mỗi thứ có thời cơ thích hợp của nó, mọc sớm không hẳn sẽ lặn sớm. Bọn mù trong phòng thứ ba bên tay trái rất có tổ chức, chúng đã quyết định sẽ bắt đầu từ chỗ gần nhất, với phụ nữ từ các phòng bên khu của chúng, ứng dụng của phương pháp xoay vòng này, một cách nói rất thích hợp, có mọi lợi thế và không có trở ngại nào, trước nhất, vì nó cho phép chúng biết, trong mọi thời điểm, cái gì đã làm và cái gì chưa làm, như nhìn đồng hồ rồi nói về ngày đang trôi qua, Ta đã sống từ đây tới đây, ta còn nhiều bấy nhiêu hay ít bấy nhiêu, thứ nữa, vì khi xoay hết một vòng qua các phòng, khi trở về chỗ ban đầu sẽ mang lại một không khí mới không thể chối cãi, nhất là đối với những kẻ có trí nhớ về cảm giác rất ngắn. Vì thế hãy để phụ nữ ở các phòng bên cánh phải hạnh phúc. Ta có thể đối phó với bất hạnh của người lân cận, những lời không một phụ nữ nào nói ra nhưng họ đều nghĩ tới, thật vậy, trên đời chưa có người thiếu lớp da thứ hai mà chúng ta gọi là tính vị kỷ, lớp da đó lâu bền hơn lớp dễ chảy máu kia. Cũng cần nói là các phụ nữ này hạnh phúc về hai khía cạnh, linh hồn con người vốn bí ẩn, vì mối đe dọa bị ô nhục không thể tránh sắp xảy đến mà họ sẽ phải chịu đã đánh thức và thôi thúc thêm trong mỗi phòng nỗi khao khát nhục dục vốn đã phai mờ vì càng lúc càng nhàm, như thể bọn đàn ông đang tuyệt vọng ghi dấu của chúng trên người đàn bà trước khi họ bị đưa đi, như thể cánh đàn bà muốn làm đầy trí nhớ bằng các cảm giác có được một cách tự nguyện để có thể tự vệ chống lại sự xâm lấn của các cảm giác mà họ sẽ gạt bỏ, nếu họ có thể. Chúng ta không thể không hỏi, chẳng hạn phòng đầu tiên bên tay phải, vấn đề chênh lệch giữa số đàn ông và đàn bà sẽ được giải quyết thế nào, ngay cả trừ đi số đàn ông bất lực trong nhóm, như trường hợp ông già đeo miếng vải đen che mắt và những kẻ khác, chẳng rõ là ai, cả già lẫn trẻ, vì lý do này khác, đã không nói hay làm gì đáng để đưa vào câu chuyện của chúng ta. Như đã nói tới ở trên, có bảy phụ nữ trong phòng này, kể cả người đàn bà mù bị mất ngủ không ai biết, và mấy cặp gọi là bình thường, có không hơn hai cặp, do đó số đàn ông đông hơn, vì không tính tới đứa bé mắt lác. Có lẽ trong phòng khác đông đàn bà hơn đàn ông, nhưng theo luật bất thành văn sớm được chấp nhận ở đây và sẽ trở thành luật định, mọi vấn đề phải được giải quyết trong phòng, tại nơi nó xuất hiện phù hợp với câu châm ngôn của cổ nhân, chúng ta sẽ ca tụng không bao giờ mệt mỏi sự minh triết của họ, nếu muốn mình được phục vụ tốt, hãy tự phục vụ chính mình. Vì thế phụ nữ trong phòng đầu tiên bên tay phải sẽ giải khuây cho nam giới sống chung dưới mái nhà với họ, ngoại trừ vợ bác sĩ, vì lý do nào đó, không ai dám gạ gẫm bằng lời hay bằng một bàn tay đưa ra. Vợ người đàn ông mù đầu tiên, sau phản ứng ban đầu qua câu trả lời bất ngờ đó cho chồng bà, mặc dù kín đáo, đã làm điều các phụ nữ khác đã làm, như chính bà đã tuyên bố. Tuy nhiên, có vài kháng cự mà lý trí cũng như tình cảm chả làm gì được, như trường hợp cô gái đeo kính đen, anh dược tá dù đưa lý lẽ gì, dù hết lời năn nỉ, cũng không thể lôi kéo cô, vì thế đã trả giá cho sự bất kính của anh lúc đầu. Cũng cô gái này, đàn bà không thể hiểu nổi, người xinh xắn nhất trong tất cả phụ nữ ở đây, người có thân hình cân đối nhất, hấp dẫn nhất, người làm cho mọi đàn ông thèm thuồng khi lời đồn về vẻ đẹp ngoại hạng của cô lan ra, rốt cuộc tự ý lên giường một đêm với ông già đeo miếng vải đen che mắt, ông đón cô như nắng hạn gặp mưa rào và cố hết sức thỏa mãn cô, rất khá đối với tuổi ông, do đó một lần nữa chứng tỏ vẻ bề ngoài dễ gây nhầm lẫn, chúng ta không thể đánh giá sức mạnh của con tim qua khuôn mặt và thân hình mảnh dẻ của họ. Mọi người trong phòng nghĩ việc cô gái đeo kính đen tự hiến dâng cho ông già đeo miếng vải đen che mắt không gì khác hơn là một hành động từ thiện, nhưng bọn đàn ông ở đó, những kẻ nhạy cảm và mơ mộng đã hưởng đặc ân của cô, bắt đầu cho phép đầu óc họ thơ thẩn nghĩ không thể có phần thưởng nào trên thế gian này lớn hơn cho một gã đàn ông là thấy mình nằm dài trên giường, cô đơn, mơ tới điều bất khả, để rồi nhận ra rằng một phụ nữ đang dịu dàng giở chăn lên và len vào, chầm chậm cọ xát thân cô với thân gã, rồi nằm yên, đợi cho dòng máu nóng của họ xoa dịu nỗi rung cảm bất ngờ của làn da thảng thốt. Và tất cả chuyện này chả có lý do chính đáng nào, chỉ vì cô ta muốn thế. Đây là dịp may không nên lãng phí, đôi khi người đàn ông đó phải già và đeo băng đen che hố mắt đã mù hẳn. Và khi ấy có những điều tốt nhất không nên giải thích, tốt nhất chỉ nên kể việc đã xảy ra, đừng soi mói vào tâm tư và tình cảm của con người, như trường hợp khi vợ bác sĩ ra khỏi giường đắp lại cho đứa bé mắt lác tấm chăn đã tuột ra. Bà không trở về giường ngay. Dựa vào bức tường ở cuối phòng, trong khoảng không gian hẹp giữa hai dãy giường, bà tuyệt vọng nhìn cửa ra ở đầu bên kia phòng, họ đã vào cửa đó trong một ngày dường như xa lắm và bây giờ nó mở ra hư không. Bà đứng đó thấy chồng ngồi dậy và nhìn thẳng về phía trước như đang mộng du, ông đi tới giường của cô gái đeo kính đen. Bà không định cản ông lại. Đứng bất động, bà thấy ông nâng chăn lên rồi nằm xuống, khi ấy cô gái thức giấc và đón ông mà không phản kháng, bà thấy hai cái miệng đó tìm cho tới khi gặp nhau, rồi việc không thể tránh phải xảy ra, khoái lạc của một người, khoái lạc của người kia, khoái lạc của cả hai, những tiếng kêu tắc nghẹn, cô ta nói, Ô, bác sĩ, và những lời này lẽ ra có thể lố lăng nhưng không, ông nói, Tha thứ cho tôi, lỗi không biết điều gì đã chiếm lấy tôi, thật ra, đúng vậy, làm sao những kẻ hầu như mù như chúng ta biết về điều ngay cả ông không biết. Nằm trên chiếc giường hẹp, họ không tưởng tượng được rằng họ đang bị nhìn, bác sĩ chắc chắn không nghĩ tới, ông bỗng lo, vợ ông ngủ chưa, ông tự hỏi, hay bà ấy đang lang thang trong các hành lang như thường lệ mỗi đêm, ông định về giường mình, nhưng một giọng nói, Đừng ngồi dậy, và một bàn tay đặt lên ngực ông nhẹ như cánh chim, ông định nói, có lẽ định lặp lại rằng ông không biết điều gì đã chiếm lấy ông, nhưng giọng nói thốt lên, Nếu anh đừng nói gì thì em sẽ dễ hiểu hơn. Cô gái đeo kính đen bắt đầu khóc, Chúng ta thật là một lũ bất hạnh, cô lẩm bẩm, rồi, Tôi cũng muốn, tôi cũng muốn, không phải lỗi của ông, Yên lặng, vợ bác sĩ dịu dàng nói, tất cả chúng ta hãy lặng im, có những lúc lời nói vô ích, phải chỉ tôi cũng có thể khóc, nói mọi điều bằng nước mắt, không buộc phải nói để được hiểu. Bà ngồi trên mép giường, vươn cánh tay trên hai thân hình, như ôm họ vào một vòng tay, và cúi trên cô gái đeo kính đen, bà thì thầm vào tai cô, Tôi có thể thấy. Cô gái vẫn nằm im, thanh thản, chỉ bối rối vì cô cảm thấy không ngạc nhiên, như thể cô đã biết ngay từ ngày đầu nhưng không muốn nói ra vì đó là bí mật không thuộc về cô. Cô quay đầu thật nhẹ và thì thào đáp lại vào tai vợ bác sĩ, Tôi biết, tôi không chắc hoàn toàn, nhưng tôi nghĩ tôi biết, Bí mật đấy, cô không được kể với ai, đừng lo, tôi tin cô, Bà cứ tin, tôi thà chết chứ không phản bội bà, Cô cứ gọi tôi là “chị”, Ô, không, tôi không dám, tôi quả thật không dám. Họ tiếp tục thì thầm với nhau, người này, rồi người kia, hôn tóc nhau, vành tai nhau, trong cuộc đối thoại vô nghĩa, cuộc đối thoại nghiêm trang sâu thẳm, nếu sự mâu thuẫn này có thể hòa hợp, một cuộc đối thoại đồng lõa ngắn ngủi dường như phớt lờ người đàn ông đang nằm giữa họ, nhưng bao gồm ông trong một logic vượt khỏi phạm vi của thực tế và ý niệm tầm thường, rồi vợ bác sĩ nói với chồng, Nằm thêm một lúc nữa, nếu anh muốn, Không, anh về lại giường bọn mình, Vậy thì em sẽ giúp anh. Bà ngồi dậy cho ông có thể cử động tự do hơn, ngắm nhanh hai cái đầu mù nằm bên nhau trên chiếc gối bẩn, mặt họ bẩn, tóc họ rối, chỉ đôi mắt họ sáng lên vô ích. Ông từ từ ngồi dậy, tìm chỗ vịn, rồi ngồi bất động ở mép giường, do dự, như thể ông chợt mất mọi khái niệm về nơi ông đang ngồi, khi ấy, như thường lệ, bà nắm lấy tay ông, nhưng cử chỉ bây giờ mang một nghĩa khác, chưa bao giờ ông cần người hướng dẫn ông như lúc này, dù ông sẽ không bao giờ biết tới mức nào, chỉ có hai người đàn bà thực sự biết, khi vợ bác sĩ dùng tay kia vuốt má cô gái và cô vội cầm lấy nó đưa lên môi. Bác sĩ nghĩ ông nghe tiếng thổn thức, một tiếng hầu như vô thanh chỉ có thể đến từ những giọt nước mắt từ từ chảy xuống khóe môi để rồi biến mất và bắt đầu lại vòng luân hồi buồn vui vô tận bất khả lý giải của kiếp người. Cô gái đeo kính đen sắp ở lại một mình, cô là người nên được an ủi, vì thế vợ bác sĩ không rút tay lại ngay.
Hôm sau, vào giờ ăn tối, nếu vài mẩu bánh thiu và thịt mốc khốn khổ được gọi là bữa ăn, ba tên mù bên khu kia xuất hiện ở cửa phòng. Trong này có bao nhiêu đàn bà, một tên hỏi, Sáu, vợ bác sĩ đáp, với thiện ý loại ra người đàn bà mù mất ngủ, nhưng bà ta đính chính bằng giọng cam chịu, Chúng tôi có bảy người. Tên mù ác ôn cười, Xui quá, một đứa trong bọn nói, tôi nay mấy bà sẽ phải làm việc mệt hơn, một đứa khác đề nghị, Có lẽ mình nên đi kiếm thêm trong phòng kế bên, Không đáng, tên mù thứ ba nói, hắn biết số người của hắn, tính ra ba thằng một con, tụi nó chịu được. Câu này gây thêm một tràng cười nữa, và thằng đã hỏi có bao nhiêu đàn bà ra lệnh, Khi tụi mày ăn xong thì qua bên tụi tao, rồi nói thêm, Nếu ngày mai tụi mày muốn ăn và cho đám đàn ông của tụi mày bú. Chúng nói lời này ở tất cả các phòng, và vẫn cười khoái trá trước câu khôi hài đó như ngày chúng mới sáng tác ra. Chúng cười rũ rượi, giậm chân, gõ dùi cui lên sàn, cho tới khi một đứa bỗng cảnh cáo, Nghe đây, nếu đứa nào có kinh thì tụi tao không cần, tụi tao để lại lần sau, Không ai có kinh, vợ bác sĩ điềm tĩnh báo cho hắn, Vậy thì sửa soạn và đừng để lâu, tụi tao đang đợi. Chúng quay đầu bỏ đi. Trong phòng vẫn lặng im. Một phút sau, vợ người đàn ông mù đầu tiên nói, Tôi không nuốt được nữa, bà cầm ít thức ăn quý giá trên tay, và bà không ăn nổi nó. Tôi cũng không, người đàn bà mất ngủ nói, Tôi cũng không, người đàn bà hình như chẳng ai biết nói, Tôi đã ăn xong, cô dọn phòng khách sạn nói, Tôi cũng vậy, cô nhân viên phòng mạch nói, Tôi sẽ nôn vào mặt thằng đầu tiên lại gần tôi, cô gái đeo kính đen nói. Họ đều đã đứng lên, run rẩy và cương quyết. Khi ấy vợ bác sĩ nói, Tôi sẽ đi phía trước. Người đàn ông mù đầu tiên lấy chăn trùm đầu như nhằm mục đích nào đó, vì ông đã mù, bác sĩ kéo vợ về phía mình, và không nói một lời, hôn nhanh lên trán bà, ông làm được gì hơn, nó chẳng sây sát gì đối với bọn đàn ông kia, chúng không có quyền và cũng chẳng có bổn phận của một người chồng đối với bất kỳ ai trong số các phụ nữ này, vì thế không ai có thể tới nói với chúng, Một thằng đồng ý bị cắm sừng là một thằng bị cắm sừng hai lần. Cô gái đeo kính đen đi sau vợ bác sĩ, rồi tới cô dọn phòng khách sạn, cô nhân viên phòng mạch, vợ ông mù đầu tiên, người đàn bà không ai biết, và cuối cùng là người đàn bà mất ngủ, một đội hình kỳ cục các phụ nữ hôi hám, quần áo dơ bẩn và rách rưới, dường như thú tính nhục dục không thể mạnh đến thế, tới mức thui chột khứu giác của một gã đàn ông, một giác quan tinh tế nhất, thậm chí nhiều nhà thần học quả quyết, tuy đây không chính xác là chữ họ dùng, rằng điều tệ nhất khi cố sống một cuộc sống hợp lý trong địa ngục là làm quen với mùi hôi thối khủng khiếp dưới đó. Chầm chậm, được vợ bác sĩ hướng dẫn, từng người đặt tay lên vai người phía trước, các phụ nữ bắt đầu bước. Họ đều đi chân trần vì họ không muốn mất giày giữa cơn khổ cực và gian nan mà họ sắp chịu. Khi họ tới tiền sảnh ở lối vào chính, vợ bác sĩ tiến ra cửa ngoài, hẳn là nôn nóng muốn biết thế giới còn hiện hữu hay không. Khi cảm thấy không khí tươi mát, cô dọn phòng khách sạn nhớ ra, hoảng sợ, Mình không được ra ngoài, bọn lính ngoài đó, và người đàn bà mù mất ngủ nói, Càng tốt, mình sẽ chết ngay, chúng ta nên như vậy, chết hết, Bà muốn nói là bọn mình, cô gái làm phòng mạch hỏi, Không, tất cả chúng ta, tất cả phụ nữ trong này, khi ấy ít nhất chúng ta còn có lý do để bị mù. Bà chưa bao giờ nói nhiều như thế cho chính bà từ khi bà bị đưa vào đây. Vợ bác sĩ nói, Đi thôi, chỉ những ai phải chết mới chết, cái chết không báo trước khi nào nó chọn mình. Họ đi qua cửa vào cánh bên trái, họ đi xuống hành lang dài, phụ nữ trong hai phòng đầu, nếu họ muốn, có thể kể cho họ điều gì đang đợi họ, nhưng họ cuộn mình trên giường như con thú bị đánh, bọn đàn ông không dám đụng vào họ, cũng như không có ý lại gần, vì những người đàn bà sẽ lập tức gào thét.
Trong hành lang cuối cùng, ở tận cuối, vợ bác sĩ thấy một gã mù đang đứng gác như thông lệ. Chắc hắn đã nghe tiếng lê bước của họ, và đã báo cho bọn kia, Tụi nó tới, tụi nó tới. Bên trong vọng ra tiếng la hét, tiếng hí, tiếng cười rú. Bốn gã mù vội vàng dời cái giường chắn lối vào, Nhanh lên, các cưng, vào đây, vào đây, một tên nói. Bọn côn đồ mù vây quanh họ, định mơn trớn họ, nhưng lảo đảo lùi lại khi tên trùm của chúng, tên có súng, quát, Tụi mày đều biết là tao chọn trước. Cặp mắt cả bọn đàn ông này nôn nóng tìm những người đàn bà, có đứa đưa bàn tay thèm khát ra, nếu quờ quạng tình cờ chạm vào một người trong số họ thì cuối cùng chúng sẽ biết tìm họ ở đâu. Giữa lối đi, giữa dãy giường, những người đàn bà đứng như lính duyệt binh đợi kiểm tra. Tên trùm côn đồ mù cầm súng trong tay, tiến tới họ, nhanh nhẩu và tinh nghịch như hắn có thể thấy họ. Hắn đặt tay kia lên người đàn bà mất ngủ, người đầu tiên trong hàng, vuốt ve lưng và ngực bà, hông bà, vú bà, giữa hai chân bà. Người đàn bà mù bắt đầu kêu thét và hắn đẩy bà ra, Mày là con điếm vô dụng. Hắn đi qua người kế tình cờ là người phụ nữ không ai biết, lúc này hắn vuốt ve bà bằng cả hai tay, súng đã bỏ vào túi quần, Tao thấy con này không tới nỗi tệ, rồi hắn tiến sang vợ người đàn ông mù đầu tiên, rồi cô nhân viên phòng mạch, rồi cô dọn phòng khách sạn, và thốt lên, Nghe đây, tụi bay, mây con ngựa non này khá lắm. Bọn côn đồ mù hí lên, giậm chân xuống sàn, Lẹ lên, trễ rồi, mấy đứa la hét, Thong thả nào, tên côn đồ có súng nói, trước tiên để tao coi mấy con kia đã. Hắn vuốt ve cô gái đeo kính đen rồi huýt sáo, Ái dà, hên quá, từ trước tới giờ chưa có con ngựa cái nào như con này. Hào hứng, hắn tiếp tục mơn trớn cô gái, hắn đi tiếp qua vợ bác sĩ, rồi lại huýt sáo, Con này già dặn hơn, nhưng dám có thể ngon lành lắm. Hắn kéo hai người đàn bà về phía hắn, và hầu như nhỏ dãi hắn nói, Tao giữ hai con này, chừng nào tao xong, tao sẽ chuyển nó cho bọn mày. Hắn lôi họ tới cuối phòng, chỗ các thùng thực phẩm, gói, lon thiếc chất đống, đủ để nuôi một trung đoàn. Những người phụ nữ, tất cả bọn họ, la hét thất thanh, những cú đánh, tát, tiếng ra lệnh, Câm miệng, đồ đĩ, mấy con chó cái này như nhau hết, bắt đầu là chúng phải hét, Cho nó một trận là nó im ngay, Cứ đợi tới khi đến lượt tao thì mày thấy tụi nó sẽ đòi thêm, Nhanh lên, tao không đợi thêm được phút nào nữa. Người đàn bà mù mất ngủ than khóc tuyệt vọng dưới một tên khổng lổ, bốn người kia bị vây bởi lũ đàn ông đang xô đẩy nhau như chó rừng vây quanh xác chết. Vợ bác sĩ thấy mình đứng bên cạnh giường bà bị đưa tới, tay bà run rẩy nắm chặt khung giường, bà nhìn tên mù trùm có súng giật xé váy cô gái đeo kính đen, bà nghe tiếng gầm gừ, tiếng tục tĩu, cô gái đeo kính đen không nói, chỉ há miệng nôn, đầu cô nghiêng một bên, mắt cô quay sang các phụ nữ khác, hắn thậm chí không biết chuyện gì xảy ra, mùi nôn mửa chỉ có thể nhận ra khi bầu khí quyển và chung quanh không có mùi tương tự, cuối cùng gã đàn ông run rẩy toàn thân, hổn hển như con lợn nghẹt thở, hắn đã xong. Cô gái đeo kính đen lặng lẽ khóc. Gã mù có súng đưa tay về phía vợ bác sĩ, Đừng ghen, tao sẽ tính với mày ngay, rồi hắn cao giọng, Ê, tụi bay, tụi bay tới lấy con này được rồi, nhớ đối xử với nó tử tế vì tao có thể còn cần nó nữa. Nửa tá đàn ông mù ngả nghiêng tiến tới dọc lối đi, nắm lấy cô gái đeo kính đen và hầu như lôi cô đi. Tao trước, tao trước, cả bọn nói. Gã mù có súng đã ngồi xuống giường, quần hắn cuộn xuống quanh mắt cá chân. Quỳ xuống đây giữa hai chân tao, hắn nói. Vợ bác sĩ quỳ xuống. Mày không sợ tao cắn đứt của mày sao, bà hỏi hắn, Mày cứ thử, tay tao trên cổ mày, tao sẽ siết cổ mày trước nếu mày định đổ máu, hắn trả lời một cách đe dọa. rồi hắn nói, Hình như tao nhận ra giọng mày, Còn tao nhận ra mặt mày, Mày mù không thấy tao, Không, tao không thấy mày, Vậy tại sao mày nói mày nhận ra mặt tao, Vì giọng nói đó chỉ có thể có một bộ mặt, Làm đi, đừng tán gẫu nữa, Không, Hoặc là mày làm, hoặc là phòng mày khỏi thấy một miếng bánh, quay về nói cho tụi nó là nếu tụi nó không có gì ăn là tại mày, rồi trở lại cho tao biết chuyện gì xảy ra. Vợ bác sĩ nghiêng tới, tay trái bà đặt trên sàn, đụng quần hắn, mò mẫm, cảm thấy chất kim loại lạnh cứng của khẩu súng, Mình có thể giết nó, bà nghĩ. Bà không thể. Quần hắn quanh mắt cá chân, không thể thò tay vào túi nơi hắn cất vũ khí. Bây giờ mình không thể giết nó, bà nghĩ. Bà đưa đầu tới, mở miệng, ngậm lại, nhắm mắt để không thấy…
Tới sáng, bọn côn đồ mù cho phép cánh phụ nữ về. Người đàn bà mù mất ngủ phải được các bạn dìu trên tay, chính họ cũng không lết nổi chân. Họ đã bị chuyển nhiều giờ từ thằng này qua thẳng khác, từ nỗi nhục sang nỗi nhục, từ xúc phạm sang xúc phạm, chịu đựng mọi thứ có thể xảy ra đối với phụ nữ mà không làm họ chết. Tụi mày biết đấy, trả bằng hiện vật, nói cho lũ đàn ông lâm ly bi đát của tụi mày là tụi nó phải tới lấy đồ nhậu, tên mù có súng giễu cợt nói khi họ ra về. Và hắn nhạo thêm, Hẹn gặp lại, mấy cưng, nhớ chuẩn bị cho kỳ tới. Bọn côn đồ mù hầu như đồng thanh nhắc lại, Hẹn gặp lại, có đứa gọi họ là ngựa cái, đứa khác gọi họ là đĩ, nhưng dục tình tàn tạ của chúng hiện rõ qua giọng nói thiếu hăng hái. Điếc, mù, lặng lẽ, bước chân lảo đảo, chỉ đủ ý chí để đừng buông tay người phía trước, nắm tay, không đặt trên vai nhau như khi họ đến, chắc chắn không ai trong số họ biết trả lời sao nếu được hỏi, Tại sao các bà vừa nắm tay vừa đi, chỉ là tình cờ, có những cử chỉ chúng ta không thể tìm thấy câu giải thích dễ dàng, đôi khi ngay cả câu giải thích khó cũng không có. Khi họ băng ngang tiền sảnh, vợ bác sĩ nhìn ra, bọn lính đã ở đó cùng chiếc xe tải chắc dùng để phân phát thực phẩm cho những người trong khu cách ly. Đúng lúc ấy, người đàn bà mù mất ngủ khuỵu chân, đúng vậy, như thể nó đã bị cắt bằng một nhát chém, tim bà cũng ngưng đập, thậm chí nó không hoàn tất cái co bóp nhịp nhàng cuối cùng, rốt cuộc chúng ta biết người đàn bà mù này tại sao không thể ngủ, giờ đây bà sẽ ngủ, chúng ta đừng đánh thức bà. Bà ấy đã chết, vợ bác sĩ nói, giọng bà vô cảm, tắt ngấm như lời nó nói, nếu một giọng như thế có thể đến từ một miệng người sống. Bà nâng cái xác bỗng dưng buông xuôi, đôi chân đẫm máu, bụng bầm tím, bầu vú đáng thương phơi trần, sây sát tàn bạo, các vết răng cắn trên vai. Đây là hình ảnh của thân thể mình, bà nghĩ, hình ảnh thân thể của tất cả phụ nữ nơi đây, giữa oán hận này và đau khổ của chúng ta chỉ có một khác biệt là chúng ta, lúc này, vẫn còn sống. Mình mang bà ấy đi đâu, cô gái đeo kính đen hỏi, Tạm thời mang về phòng, chốc nữa chúng ta sẽ chôn bà ấy, vợ bác sĩ nói.
Bọn đàn ông đang đợi ở cửa, chỉ thiếu người đàn ông mù đầu tiên, ông ta đã lấy chăn trùm đầu một lần nữa khi biết các phụ nữ đang về, và đứa bé mắt lác đang ngủ. Không ngập ngừng, không cần đếm giường, vợ bác sĩ đặt người phụ nữ mù mất ngủ lên giường bà ấy. Bà không lo người khác có thế thấy lạ, xét cho cùng, mọi người ở đó biết bà là người phụ nữ mù quen thuộc nhất với mọi ngóc ngách nơi này. Bà ấy chết, bà lặp lại, Chuyện gì xảy ra, bác sĩ hỏi, nhưng vợ ông không tỏ ý muốn trả lời ông, câu hỏi của ông có thể chỉ là, Làm sao bà ấy chết, nhưng cũng có thể hàm ý, Bọn nó làm gì em trong đó, bây giờ, không câu nào trong hai câu hỏi này có thể có câu trả lời, bà ấy chết thế thôi, vì một điều chẳng quan trọng, kẻ nào xuẩn ngốc mới hỏi người ta chết vì điều gì, nguyên nhân sẽ bị quên theo thời gian, chỉ còn ba chữ, Bà ấy chết, và chúng tôi không còn là các phụ nữ như lúc chúng tôi rời nơi đây, những lời họ đã nói chúng tôi sẽ không còn có thể nói nữa, còn câu hỏi kia, điều không thể gọi tên đã hiện hữu, tên nó như thế, thế thôi. Đi lấy thức ăn, vợ bác sĩ nói. Vận số, vận mệnh, số phận, số kiếp, hay bất kỳ một từ chính xác nào cho điều đã có nhiều tên gọi như thế, đều trớ trêu, nếu không, làm thế nào chúng ta có thể hiểu vì sao lại chọn đúng các ông chồng của hai phụ nữ trong số này làm đại diện phòng đi lấy thực phẩm, khi không ai tưởng tượng nổi cái giá vừa trả. Lẽ ra có thể là các ông khác, chưa vợ, tự do, không phải bảo vệ danh dự vợ chồng, nhưng lại phải là hai ông này, chắc chắn bây giờ họ không muốn mang nỗi ô nhục đưa tay ra xin những đứa suy đồi vô lại đã cưỡng bức vợ họ. Người đàn ông mù đầu tiên nói điều ấy, với tất cả kiên quyết, Ai muốn đi thì đi, nhưng tôi không đi, Tôi đi, bác sĩ nói, Tôi sẽ đi với ông, ông già đeo miếng vải đen che mắt nói. Thức ăn không nhiều, nhưng tôi báo trước cho ông là nó khá nặng, Tôi vẫn còn sức để mang miếng bánh tôi ăn, Miếng bánh của người khác luôn luôn nặng hơn, Tôi không có quyền than phiền, gánh nặng người khác mang sẽ mua thức ăn cho tôi. Chúng ta hãy thử tưởng tượng, không phải tưởng tượng lời đối thoại vì nó đã hoàn toàn kết thúc, mà là hai người đàn ông tham dự trong đó, họ đứng đó, đối diện nhau, như thể họ thấy được nhau, trong trường hợp này là bất khả, nhưng ký ức của mỗi người đủ để đem ra từ sắc trắng chói lọi của thế gian hình ảnh cái miệng đang nói lưu loát từng lời, rồi như tia chói dần dần tỏa ra từ tâm điểm này, phần còn lại của hai khuôn mặt sẽ bắt đầu xuất hiện, người này là một ông già, người kia chưa già lắm, và bất kỳ ai còn có thể thấy bằng cách này không thể thật sự bị gọi là mù. Khi họ đi khuất để nhận phần trả công ô nhục, như người đàn ông mù đầu tiên đã phản kháng bằng lời phẫn nộ hùng hồn, vợ bác sĩ nói với những người đàn bà kia, Đợi đây, tôi sẽ quay lại ngay. Bà biết bà muốn gì, bà không biết bà có tìm được nó không. Bà cần một cái chậu hay vật gì dùng được cho mục đích đó, bà muốn đổ đầy nước vào nó, dù cho hôi hám, dù cho ô nhiễm, bà muốn lau xác của người đàn bà mất ngủ, để đưa bà ta thanh khiết về với đất, nếu sự thanh khiết của thân thể vẫn còn có thể nói tới trong nhà thương điên này, nơi họ đang sống, vì sự thanh khiết của tâm hồn, như chúng ta biết, là ngoài tầm với của mọi người.
Nhiều người mù nằm ườn trên các bàn dài trong nhà ăn. Trên bồn rửa bát ngập rác một vòi nước nhỏ giọt chảy thành dòng. Vợ bác sĩ nhìn quanh tìm một cái xô hay chậu nhưng không thấy gì dùng được cho mục đích của bà. Một ông mù bị quấy rầy vì sự hiện diện này và hỏi, Ai đó. Bà không đáp, bà biết không ai ân cần với bà, không ai nói, Bà cần nước thì cứ lấy, và nếu để lau xác một phụ nữ chết thì cứ lấy bao nhiêu nước cũng được. Trên sàn rải rác bao ny-lông dùng đựng thức ăn, một số bao lớn. Bà nghĩ chắc chúng đã rách, rồi nghĩ rằng lồng hai, ba cái vào nhau sẽ không chảy mất nhiều nước lắm. Bà làm nhanh, các ông mù đã xuống khỏi bàn và hỏi, Ai đó, thậm chí cảnh giác hơn khi họ nghe tiếng nước chảy, họ đi tới hướng đó, vợ bác sĩ tránh ra và đẩy một cái bàn ngăn lối để họ không thể tới gần, rồi bà nhặt lại cái bao của mình, nước chảy chậm, tuyệt vọng bà vặn mạnh vòi, khi ấy, như thoát khỏi ngục tù, nước tuôn ra, bắn khắp nơi và làm bà ướt đẫm toàn thân. Những người mù hốt hoảng lùi lại, họ nghĩ một ống nước chắc vỡ, và họ có đủ lý do để nghĩ như vậy khi nước lụt tới chân họ, họ sẽ không biết nó đã tràn vì người lạ mới vào, và người đàn bà biết rằng mình sẽ không thể khiêng nặng như thế. Bà buộc bao lại, ném nó lên vai, và ra sức chạy trốn.
Khi bác sĩ và ông già đeo miếng vải đen che mắt mang thức ăn vào phòng, họ không thấy, không thể thấy, bày phụ nữ lõa lồ và cái xác người đàn bà mất ngủ nằm trên giường, sạch hơn bất cứ lúc nào trong suốt đời bà, trong khi một phụ nữ khác đang lau các bạn mình, từng người, rồi lau chính mình.